Op 4 juli 2025 lanceerde het Kabinet de Nederlandse Digitaliseringsstrategie (NDS). Sinds die tijd is er veel in beweging gezet.
- Het ministerie van BZK richtte, samen met de mede overheden en de publieke dienstverleners, het NDS-uitvoeringsprogramma op.
- Hierin is de samenwerking, samenhang en besturing uitgewerkt. Dit vormt de basis voor de uitvoering.
- De eerste stappen richting realisatie zijn gezet met de oprichting van de aanjaagteams per prioriteit, het programmaregie overleg en de lancering van de NDS-raad.
- De prioriteiten en interventies worden uitgewerkt in concrete acties, resultaten en tijdslijnen. Inclusief de verwachte kosten en benodigde investeringen. Parallel aan het uitwerken van plannen, zijn we ook al aan de gang.
Voor de besturing en uitvoering van de NDS wordt zoveel mogelijk gebruik gemaakt van wat er al is en wat er al loopt: door deze waar nodig te versterken en te richten en door krachten te bundelen. De uitvoering van de NDS raakt alle lagen van de overheid. Zowel besturing als uitvoering vindt in gezamenlijkheid tussen de verschillende overheden plaats, onder regie van het uitvoeringsprogramma. Heldere sturing, een goede samenwerking en afstemming zijn daarom cruciaal.
Politiek-bestuurlijke sturing
Hoe zorgt de overheid voor gezamenlijke versnelling op de prioriteiten in de NDS? Welke stuurlijnen zijn daarvoor in het uitvoeringsprogramma nodig en hoe wordt de versnelling geborgd?
De NDS kent een duidelijke scheiding tussen politiek-bestuurlijke sturing en programmasturing. De eerste richt zich op afstemming tussen bestuurslagen, het creëren van draagvlak, het nemen van formele besluiten en het wegnemen van belemmeringen. Deze sturing sluit aan op bestaande gremia zoals het OBDO (Overheidsbreed Beleidsoverleg Digitale Overheid).
Nieuw zijn het BOD (Bestuurlijk Overleg Digitalisering) en de NDS-raad. In het Bestuurlijk Overleg Digitalisering worden afspraken gemaakt over de digitale overheid (en NDS in het bijzonder) tussen de verschillende overheden.
De NDS-raad is onafhankelijk en adviseert vanuit een extern perspectief gevraagd en ongevraagd over de uitvoering van de NDS aan de staatssecretaris voor Digitalisering en het BOD. De leden zijn onder andere deskundigen uit het bedrijfsleven, de wetenschap, kennisinstellingen en publieke organisaties die op persoonlijke titel zijn gevraagd om deel te nemen aan de raad. De raad wordt aangevuld met de voorzitters van de aanjaagteams. De programmadirecteur van het uitvoeringsprogramma neemt deel aan de NDS-raad, maar is geen lid. Hiermee borgen we een goede verbinding met de uitvoering van de NDS.
Programmasturing: versnellen met focus
Naast de politiek-bestuurlijke sturing is er de programmasturing van het uitvoeringsprogramma. De belangrijkste elementen in de programmabesturing zijn:
- Programmaregie overleg NDS: de overkoepelende programmastuurgroep voor het uitvoeringsprogramma. Hieraan nemen de voorzitters van de aanjaagteams en vertegenwoordigers van het Rijk, mede overheden en publieke dienstverleners deel.
- 6 Prioriteiten: het zwaartepunt van de besturing ligt bij de uitvoering van de versnellers binnen de NDS prioriteiten, gecoördineerd door een programmamanager en aangestuurd door een aanjaagteam (stuurgroep en opdrachtgever per prioriteit). In de aanjaagteams is de uitvoering sterk vertegenwoordigd om te borgen dat de resultaten ook aansluiten bij wat de uitvoering nodig heeft. Onder verantwoordelijkheid van de aanjaagteams vindt de uitvoering van de NDS plaats in projecten.
- 4 Interventies: de realisatie van de versnellers voor de 4 interventies worden uitgevoerd in het uitvoeringsprogramma zelf.
- Programmabureau NDS: dat de in de NDS genoemde regie- en monitoringrol invult, samen met de programmamanagers van de prioriteiten en interventies de onderlinge samenhang bewaakt, de relatie met de stakeholders binnen en buiten de overheid onderhoudt en de uitvoering in de prioriteiten en interventies ondersteunt.
Hoe sturen we de verandering aan?
Het NDS-uitvoeringsprogramma geeft vorm aan een complexe verandering:
- Een beweging naar meer één overheid: als overheden samenwerken, minder versnippering en meer gezamenlijk, meer regie en minder vrijblijvend. In een complex stakeholderveld. Dit gaat niet vanzelf, vraagt om gezamenlijkheid waarbij het onderling vertrouwen moet groeien en kost tijd.
- Dingen doen, realiseren en versnellen: de NDS is gericht op het bereiken van resultaten en versnellen. En het wegnemen van onwenselijke belemmeringen.
Beide veranderingen moeten hand in hand gaan om als NDS succesvol te zijn. Belangrijke elementen in de aanpak zijn:
- We gaan aan de gang, verbeteren en scherpen aan waar nodig.
- We beginnen met wat er wel kan, waar energie zit en de urgentie wordt gevoeld.
- Er is een andere aanpak nodig: ‘als je blijft doen wat je deed, krijg je wat je altijd kreeg’. Om doorbraken te realiseren moeten we nu aan de slag: samenwerking zoeken, durven het mandaat te nemen in de verandering, simplificeren waar dat kan en versnellen. Samen met alle overheidslagen kijken we hoe het wél kan.
- We beginnen klein, met de aanjaagteams. De verbreding (olievlek) komt daarna.
- Een goede verbinding tussen beleid en uitvoering, waarbij het uitgangspunt is dat de uitvoering primair aan het stuur zit.
- We gebruiken de governance van de NDS ook als katalysator om de beoogde vermindering van de vrijblijvendheid bespreekbaar te maken en meer als één overheid te werken.
- We zetten concrete casussen in, waarbij het soms ook mag schuren. Met als doel om op bepaalde onderwerpen ook echt door te pakken.
Meer weten?
Wil je meer achtergrondinformatie over de Nederlandse Digitaliseringsstrategie (NDS) en de prioriteiten? Bekijk dan de volgende bronnen:
- Overzichtspagina Nederlandse Digitaliseringsstrategie (NDS) – algemene toelichting en actuele ontwikkelingen.
- Document: De Nederlandse Digitaliseringsstrategie (PDF) – met uitleg over de zes prioriteiten en de gezamenlijke aanpak.
