Hoe ga je als overheid slim om met privacygevoelige gegevens, zonder de werkdruk te verhogen? De gemeente Hoeksche Waard ontwikkelde samen met Conduction en het Open Webconcept een nieuwe oplossing: Anonimiseren bij de bron. Een tool die documenten automatisch anonimiseert, terwijl de tekst leesbaar blijft.
Weg met de zwarte balk
Het project bouwt voort op Anonimiseren met LLM, een tool die nu wordt getest door meerdere gemeenten en leveranciers zoals Centric. Amanda Hanemaaijer, informatiemanager bij de gemeente Hoeksche Waard legt uit: “Large Language Models (LLM’s) helpen om gerichter te anonimiseren. De meeste tools halen tekst weg of plaatsen zwarte balken. Hierdoor verdwijnt de context van het document en wordt informatie onleesbaar of zelfs verkeerd geïnterpreteerd. Anonimiseren met LLM vervangt woorden of namen door neutrale termen, zodat de geblokte tekst toch leesbaar is.”
Veilig en toegankelijk
De eerste versie van de tool liet zien dat de basis stond, maar voor gebruikers was het nog te technisch. Dankzij het Innovatiebudget is er ruimte voor verbetering. Hanemaaijer: “Het is mooi dat dit project steun krijgt. Het vervolg richt zich op het anonimiseren bij de bron en de gebruiksvriendelijkheid. We wilden af van het idee dat je vertrouwelijke documenten naar een externe server moet sturen om ze te anonimiseren. Met deze nieuwe functie gebeurt alles binnen de eigen omgeving. Dat is veiliger en efficiënter. Ook voegen we meer mogelijkheden toe. Zoals bulk-anonimiseren, een WCAG-check en een taalniveau-toetsing. Hiermee helpt de tool niet alleen met anonimiseren, maar weet je direct of een document toegankelijk en begrijpelijk is.”
Winnaar Computable Award 2025
Samen ontwikkelen
De ontwikkeling vindt plaats binnen het Open Webconcept, een samenwerkingsverband van gemeenten en marktpartijen. En volgens Hanemaaijer is die gezamenlijke aanpak de sleutel van het succes. “We werken open source en delen alle kennis. Als 1 gemeente iets toevoegt of verbetert, profiteren alle anderen mee. Dat geeft energie, we maken iets wat de hele overheid vooruithelpt. Dus de komende tijd werken we hard om de tool beter te laten aansluiten op de praktijk.”
Breed inzetbaar
Anonimiseren bij de bron is straks inzetbaar bij uiteenlopende processen: van Woo-verzoeken en rapportages tot vergunningaanvragen en handhavingsdossiers. Hanemaaijer: “Iedere overheidsorganisatie die met documenten werkt, kan ermee aan de slag. Uiteindelijk moet anonimiseren net zo vanzelfsprekend worden als opslaan of delen. Een standaardonderdeel van je werk, zonder ingewikkelde stappen.”
De tool wordt in de loop van 2026 opgenomen in de Nextcloud App Store en sluit aan bij de Nederlandse Digitaliseringsstrategie (NDS).
Over het Innovatiebudget
Met het Innovatiebudget stimuleert het ministerie van BZK samenwerking en innovatie tussen overheidsorganisaties. Het budget is aan te vragen door alle Nederlandse overheden, dus zowel provincies, gemeenten, waterschappen, ministeries en uitvoeringsorganisaties. In maart 2026 start een nieuwe inschrijvingsronde. Wil je weten wat er allemaal gerealiseerd wordt? Neem dan eens een kijkje op het Youtube-kanaal waar verschillende projecten een toelichting geven. Wil je een seintje krijgen als het nieuwe aanvraagformulier online staat? Schrijf je dan in voor de nieuwsbrief van digitaleoverheid.nl. In gesprek met de innovatoren? Dat kan tijdens de jaarlijkse demodag Digitale Overheid op donderdag 12 februari in de Fokker Terminal.
Anonimiseren bij de bron
Gemeente Hoeksche Waard en de BedrijfsvoeringsPartner (Albrandswaard, Barendrecht en Ridderkerk) zijn initiatiefnemers, ondersteund door de gehele Open Webconcept-beweging. Het technische ontwerp en de uitvoering zijn in handen van Conduction.
