De overheid wil het makkelijker en veiliger maken om digitaal zaken te doen namens iemand anders. Het ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties (BZK) werkt daarom aan het digitaal mogelijk maken van wettelijke vertegenwoordiging. Zodat bijvoorbeeld mentoren online toegang krijgen tot diensten voor de mensen die zij vertegenwoordigen.
Handelingsonbekwame burgers mogen volgens de wet niet zelfstandig belangrijke beslissingen nemen. Zij hebben daarom een wettelijk vertegenwoordiger, bijvoorbeeld een bewindvoerder, curator of mentor. Bij minderjarigen is dit iemand met ouderlijk gezag, meestal de ouders. De wettelijk vertegenwoordiger mag beslissingen nemen en moet ook digitaal toegang kunnen krijgen tot diensten namens de persoon die hij of zij vertegenwoordigt.
Wie iemands wettelijke vertegenwoordiger is, wordt vastgelegd in 2 digitale registers:
1. Wettelijk Vertegenwoordigingsrelaties (WVR) van IVO Rechtspraak – hierin staan bewindvoerders, curatoren en mentoren;
1. Basisregistratie Personen (BRP) -hiermee kan via de Gezagsmodule worden vastgesteld wie het ouderlijk gezag heeft.
Bevoegdheidsverklaringsdienst
Het ministerie ontwikkelt een nieuwe digitale voorziening: de Bevoegdheidsverklaringsdienst (BVD).
Deze voorziening maakt het voor overheidsorganisaties en andere dienstverleners makkelijk om te controleren of iemand bevoegd is als wettelijk vertegenwoordiger. De voorziening is gekoppeld aan de 2 registers WVR en BRP. Daarmee wordt het voor een wettelijk vertegenwoordiger mogelijk om met de eigen DigiD in te loggen namens de persoon die hij of zij vertegenwoordigt. Dit is inmiddels succesvol getest in onder andere de gemeenten Rotterdam en Den Haag en in het academisch ziekenhuis Maastricht UMC+.
Stappen
De invoering van de Bevoegdheidsverklaringsdienst gebeurt stap voor stap:
- De 1e stap is het beschikbaar maken van de Bevoegdheidsverklaringsdienst voor ouderlijk gezag. De functie komt eerst beschikbaar voor de ouders en verzorgers van kinderen jonger dan 12 jaar die gebruikmaken van dienstverleners in de zorg die zijn aangesloten via de ToegangsVerleningService (TVS).
- Daarna volgt de koppeling met het WVR, waardoor de bevoegdheid van bewindvoerders, curatoren en mentoren digitaal wordt gecontroleerd.
- Het ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport (VWS) onderzoekt in 2025 hoe mentorschap en curatele voor de zorg het beste kan worden ingevoerd.
- Met deze stap wordt onderzocht hoe mentoren en curatoren eenvoudig en veilig online toegang krijgen tot medische gegevens en andere zorgdiensten van hun cliënten.
- Ook andere dienstverleners dan zorgdienstverleners kunnen dan aansluiten op TVS en de BVD. Zij zijn daar zelf verantwoordelijk voor.
Vervolgstappen
Zodra de Bevoegdheidsverklaringsdienst beschikbaar is, nemen zorginstellingen en ICT-leveranciers zelf de stappen om aan te sluiten. Het ministerie van VWS bereidt het zorgveld hier actief op voor. Dit door het organiseren van werkgroepen en het verspreiden van informatie via de communicatiekanalen van Nictiz.
Gebruik DigiD
Niemand mag de DigiD van een ander gebruiken. In de praktijk gebruiken veel mantelzorgers, met de beste bedoelingen, toch de DigiD van iemand die handelingsonbekwaam is. Als die mogelijkheid abrupt zou verdwijnen, zouden veel vertegenwoordigers en hulpbehoevenden problemen ondervinden met het afnemen van de dienstverlening. Totdat alle overheidsdienstverleners zijn aangesloten op wettelijk vertegenwoordigen, mag niets de hulp aan deze kwetsbare groep mensen in de weg staan.
Voorbeelden Bevoegdheidsverklaringsdienst
Ouderlijk gezag
Een moeder wil medische uitslagen van haar dochter van 8 jaar inzien. Ze logt in met haar eigen DigiD en via de Bevoegdheidsverklaringsdienst kan de zorgverlener automatisch controleren of zij volgens de BRP het ouderlijk gezag heeft. Als dat zo is, krijgt zij direct digitaal toegang en kan ze de uitslagen inzien.
Wettelijk vertegenwoordigen
Een particuliere mentor die een verstandelijk beperkte man begeleidt, wil een gesprek met een arts voorbereiden. Hiervoor heeft de mentor inzage nodig in het online zorgdossier. De Bevoegdheidsverklaringsdienst controleert in het WVR of deze mentor officieel is geregistreerd, en geeft daarna toegang tot het zorgdossier.
