3 - Toegankelijk, begrijpelijk en voor íedereen

Wanneer we zeggen dat we burgers en ondernemers centraal zetten, bedoelen we daarmee nadrukkelijk óók dat iedereen van onze diensten gebruik moet kunnen maken. De meeste mensen zijn geholpen met een digitale oplossing die altijd bereikbaar is. Voor mensen die nog niet kunnen of niet willen zijn er andere vormen van contact.

Autonomie van burgers en ondernemers is ons uitgangspunt. Dat betekent dat we ervoor gaan zorgen dat mensen op één plek dingen kunnen regelen die aan hun persoon gekoppeld zijn. Denk daarbij aan het kunnen aanpassen van je persoonlijke gegevens, inzicht hebben in geregistreerde gegevens over jezelf, het toestemming kunnen geven voor gebruik van je persoonlijke gegevens, en het beheer van je digitale identiteit en je digitale inlogmiddelen.

Dat doen we door het huidige portaal MijnOverheid om te vormen tot een plek waar de burger zelf regie op zijn of haar (persoons-)gegevens kan voeren. De verschijningsvorm van MijnOverheid zal daarvoor flink veranderen. MijnOverheid en MijnOverheid voor Ondernemers zijn ook de plekken waar burgers en ondernemers een onjuist gegeven kunnen (laten) corrigeren. De gevolgen van het gebruik van een onjuist gegeven moeten snel worden hersteld.

In de digitale samenleving groeit ook de rol van digitale identiteitstoepassingen. We gaan daarom onderzoek doen naar de mogelijkheden van blockchain en biometrie. Dit heeft ook een Europese component.

 

Sommige mensen hebben moeite om met digitalisering om te gaan. We willen als overheid dat iedereen mee kan blijven doen in onze samenleving. We noemen dit: ‘digitale inclusie’. Via cursussen en ondersteuning (ook door andere partijen) gaan we mensen helpen die moeite hebben met digitalisering. Burgers en ondernemers krijgen meer mogelijkheden om anderen digitaal te machtigen, zodat die personen namens hen bepaalde zaken met de overheid kunnen regelen.

Iedereen moet op een begrijpelijke en veilige manier met de overheid kunnen communiceren. We willen daarom dat onze diensten zo goed mogelijk aansluiten bij de wensen, verwachtingen en praktijksituaties van burgers en ondernemers. Daarom gaan we hen vragen met ons mee te denken over de verbetering van onze diensten. Zo neemt het vertrouwen in de digitale overheid toe.

We willen dat overheidsinformatie en software zoveel mogelijk voor iedereen beschikbaar en toegankelijk is. Open data geeft ook andere partijen dan de overheid de mogelijkheid om hierop diensten te ontwikkelen. Open source software verhoogt de transparantie over hoe de systemen van de overheid werken en voorkomt dat we gebonden zijn aan één of enkele leveranciers.

Acties

Recht op digitale dienstverlening

• Burgers en ondernemers krijgen het recht om aanvragen en andere officiële berichten die zij nu schriftelijk kunnen doen, óók digitaal aan de overheid te versturen. Dit regelen we via het wetsvoorstel modernisering elektronisch bestuurlijk verkeer. Burgers en ondernemers krijgen tevens het recht op een digitale ontvangstbevestiging. Dit wetsontwerp zal eind 2018 klaar zijn voor behandeling door de Tweede Kamer.
• Om het vertrouwen in systemen te vergroten, hebben mensen het recht op inzicht wie, op welk moment en voor welk doel, hun gegevens inziet, gebruikt of aan anderen geeft. Dit recht is vastgelegd in de Algemene Verordening Gegevensbescherming. Dit vraagt veel van alle overheidsorganisaties en mogelijk leidt dit tot gezamenlijke acties.
• We gaan algemene kennisgevingen in elektronische publicatiebladen op één centraal punt verzamelen en toegankelijk maken. Ook gaan we zorgen voor een voorziening waarmee burgers met een account op MijnOverheid per e-mail geattendeerd worden op kennisgevingen die hun directe woonomgeving betreffen. Dit wetsontwerp geven we op korte termijn in consultatie.

Regie op gegevens

• We maken een aantal basisafspraken voor veilige en betrouwbare uitwisseling van gegevens en de regie daarover van de desbetreffende burger of ondernemer. Hierbij kijken we onder andere naar de ontwikkelingen rondom de Payment Service Directive (PSD2) en Algemene Verordening Gegevensbescherming (AVG), waarmee mensen meer regie krijgen over data die hen betreft en het mogelijk wordt om deze in te zetten voor andere doeleinden.Om burgers en ondernemers eigen regie op gegevens te geven zijn er aanpassingen noodzakelijk in de gegevenshuishouding van de overheid, in het bijzonder in de basisregistraties. De juistheid van gegevens is van groot belang en vraagt om actieve sturing.
• We vormen het huidige MijnOverheid om naar een plek waar de burger de regie op zijn (persoons-)gegevens kan voeren.
• Op of via MijnOverheid en MijnOverheid voor Ondernemers kunnen burgers en ondernemers een onjuist gegeven (laten) corrigeren. De gevolgen van het gebruik van een onjuist gegeven gaan we snel herstellen.

Iedereen moet kunnen meedoen

• Samen met maatschappelijke organisaties en taalorganisaties zoals de Koninklijke Bibliotheek en de Stichting Lezen & Schrijven gaan we het huidige cursusaanbod om mensen wegwijs te maken in de digitale wereld verder ontwikkelen en ondersteunen. Om te bepalen of en hoe het huidige aanbod bij de bibliotheken versterkt kan worden, lopen er pilots om het bereik onder de doelgroep te vergroten. Succesvolle lokale initiatieven bij gemeenten kunnen ons en ook andere gemeenten helpen om gezamenlijk verdere stappen te zetten. Wij ondersteunen deze kennisuitwisseling.
• Ook vanuit de private sector blijkt een grote betrokkenheid om mensen die moeite hebben in de digitale wereld te helpen met hun digitale vaardigheden. Enkele bedrijven willen graag samenwerken met de overheid om hieraan bij te dragen. Hiervoor kijken we, onder andere, naar de ‘Good Things Foundation’ in Groot-Brittannië. Dat is een publiek-private samenwerking waarbij private en semipublieke partijen op een laagdrempelige manier digitaal mindervaardigen ondersteunen. In Nederland kunnen ook woningcorporaties of wijkteams hierin een rol spelen.
• In het nieuwe onderwijsprogramma voor primair en voortgezet onderwijs komt meer aandacht voor digitale geletterdheid en praktische vaardigheden om leerlingen beter toe te rusten voor de toekomst.
• We gaan mensen bewust maken van het feit dat digitale vaardigheden opdoen en digitale ‘weerbaarheid’ belangrijk zijn.
• De Tweede Kamer ontvangt voor eind 2018 een samenhangende aanpak voor digitale inclusie.

Informatie en dienstverlening begrijpelijk en toegankelijkheid

• Iedereen heeft recht op toegang tot digitale informatie en dienstverlening, inclusief mensen met een handicap. Daarom investeren we in de toepassing van eisen die afkomstig zijn uit de Europese richtlijnen over (digitale) toegan­kelijkheid en die zijn omgezet in nationale regelgeving. We zorgen dat we ons aan die regels houden. Dat doen we door de toegankelijkheidsrichtlijnen wettelijk verplicht te stellen en daarop toezicht te houden.
• Overheidsbreed maken we gebruik van de principes van ‘Gebruiker Centraal’ voor informatievoorziening en dienstverlening. Mensen die moeite hebben met lezen en schrijven gaan we actief betrekken bij de verdere ontwikkeling hiervan.
• We zetten in op veilige oefenomgevingen waarin burgers en ondernemers de dienstverlening van de overheid kunnen testen.
• We zetten in op een overheidsbrede aanpak om ervoor te zorgen dat wat mensen verwachten in hun contact met de overheid – gemak, vertrouwen en een persoonlijke benadering – centraal staat. Daartoe werken we aan gemeenschappelijke uitgangspunten en afspraken: de interactiestrategie.
• We stimuleren (de ontwikkeling van) gebruikersvriendelijke digitale producten en diensten die weinig ‘digivaardigheid’ vragen; zo willen we het mensen zo makkelijk mogelijk maken.
• Ook gaan we structureel langjarig onderzoek doen naar veranderende wensen van burgers.

Digitale identificatiemiddelen en machtigen

• We willen dat het Nederlandse identiteitsstelsel zeer betrouwbaar en praktisch is en niet fraudegevoelig. We werken aan innovatieve oplossingen die dit waarborgen.
• De komende jaren verbeteren we DigiD. Onze strategie is om de groep rechthebbenden op DigiD te verbreden en ervoor te zorgen dat meer mensen DigiD op het betrouwbaarheidsniveau ‘substantieel’ gaan gebruiken. Ook zullen we DigiD op betrouwbaarheidsniveau ‘hoog’ aanbieden. Daarnaast laten we een of meer private eID-middelen toe en maken we het mogelijk dat ook eID-middelen uit andere EU-lidstaten in Nederland gebruikt kunnen worden. Dit betekent dat er dan naast DigiD ook alternatieve inlogmiddelen zijn.
• Om bedrijven te ondersteunen bij zakendoen over de grens gaan we de wederzijdse erkenning van elektronische identificatie regelen (eIDAS verordening 2014/910). Ook gaan we ervoor zorgen dat burgers en bedrijven DigiD en eHerkenning kunnen gebruiken als zij binnen de Europese Unie een dienst afnemen van publieke dienstverlener.
• We starten een onderzoek naar het gebruik van automatische gezichts­herkenning en andere vormen van biometrische identificatie. Onderdeel hiervan is een experiment met het gebruik van identiteitsgegevens op een smartphone voor mensen die vaak internationale vliegreizen maken. Daarnaast gaan we samen met de Vereniging Nederlandse Gemeenten en tien gemeenten diverse nieuwe digitale identiteitstoepassingen testen. Ook onderzoeken we digitale identificatie en verificatie en het eventueel gebruik van blockchain-technologie daarbij, gebaseerd op door individuen verstrekte gegevens.
• De ICT-infrastructuur voor het aanvragen van paspoorten en identiteitskaarten gaan we vernieuwen. Vervolgens ontwikkelen we toepassingen voor het plaatsonafhankelijk aanvragen en hergebruiken van de pasfoto en andere biometrische gegevens bij verlies of diefstal van het identiteitsdocument. Deze vernieuwing willen we in 2020 gereed voor gebruik hebben.
• De Basisregistratie Personen gaan we aanpassen aan nieuwe wensen en eisen die voortvloeien uit maatschappelijke en technologische ontwikkelingen. In het bijzonder richten we ons daarbij op het belang van de burger en ondernemer, en de verbetering van de dienstverlening. Hiermee beginnen we in 2019. Ook werken we samen aan de verbetering van de kwaliteit van de Basisregistratie Personen. Dit doen we door de Landelijke Aanpak Adreskwaliteit voort te zetten.
• Om de autonomie te versterken zorgen we ervoor dat er een betrouwbare en praktische vorm van digitaal machtigen komt. Dit maakt het mogelijk om namens een ander persoon of bedrijf digitaal zaken te doen. We stellen hiervoor een plan van aanpak op. Daarin geven we ook aan welke machtigings­functionaliteiten wanneer beschikbaar zijn. Dit staat voor 2019 in de planning.

Open data

• We streven ernaar gegevensverzamelingen van de overheid zoveel mogelijk als open data ter beschikking te stellen aan de samenleving zodat deze gegevens op meerdere plaatsen gebruikt kunnen worden. Om dat te bereiken gaan we het centraal open data portaal (data.overheid.nl) verder verbeteren en toegankelijker maken.
• Open geodata hebben – vanwege hun brede toepassingsmogelijkheden – hun grote waarde voor de samenleving al volop bewezen. Daarom willen we de geobasisregistraties verder ontwikkelen en de wijze van beschikbaarstelling nog beter op de verschillende typen gebruikers afstemmen.

Open source software

• Om als overheden minder afhankelijk te zijn van softwareleveranciers én om inzicht te geven in de wijze waarop bepaalde software is opgebouwd, stimuleren we het gebruik van open source software. Daartoe richten we een kennisnetwerk in en maken we handreikingen voor het publiceren van eigen software als open source software. Verder faciliteren we dat overheidspartijen meer volgens open source principes kunnen werken en maken we daarover afspraken met hen. Belemmeringen voor het gebruik of het vrijgeven van open source software nemen we zo veel mogelijk weg.