De 3DBAG laat Nederland driedimensionaal tot leven komen. Met ruim 10 miljoen digitaal gereconstrueerde gebouwen is het één van de meest complete open datasets van het land. Wat begon als een onderzoeksproject aan de TU Delft is uitgegroeid tot een veelgebruikte bron voor gemeenten, onderzoekers en bedrijven. Dankzij het Innovatiebudget krijgt de 3DBAG een extra impuls.
Jantien Stoter van TU Delft en Geonovum legt uit: “De 3DBAG, voluit 3D Basisregistratie Adressen en Gebouwen, is een dataset met 3D-modellen van alle gebouwen in Nederland. We reconstrueren die modellen met algoritmen op basis van open data. De beelden zijn niet alleen mooi om te zien, maar ook heel praktisch. Gemeenten gebruiken ze bijvoorbeeld voor ruimtelijke planning en klimaatonderzoek. Dat helpt om beleid te maken dat aansluit op de werkelijkheid. Onderzoekers en professionals gebruiken de data voor geluidsstudies en berekeningen van energieverbruik. Dat maakt 3DBAG breed inzetbaar.”
Overkappingen beter in beeld
Met het Innovatiebudget worden innovatieve algoritmes ontwikkeld om complexe gebouwstructuren beter in beeld te krijgen. Wat nu nog niet goed in beeld komt, zijn onderdoorgangen en overkappingen. Dat was ook de reden om het project aan te melden voor het Innovatiebudget. Stoter vertelt: “Een voetgangerspassage of overkapping lijkt vanuit de lucht dicht, terwijl er open ruimte onder zit. In de huidige dataset worden die als gesloten blokken weergegeven, wat tot onnauwkeurige berekeningen kan leiden. We zijn heel blij dat ons project uitgekozen is voor het Innovatiebudget. Nu kunnen we oplossingen ontwikkelen, bijvoorbeeld met schuine luchtfoto’s of mobiele laserscans. Zo maken we de 3DBAG weer een stukje slimmer.”
Aansluiten op de praktijk
Bij deelname aan het Innovatiebudget hoort dat je open source werkt. Voor de 3DBAG was dat vanzelfsprekend. “Andere partijen kunnen onze code gebruiken, verbeteren en uitbreiden, waardoor de kwaliteit toeneemt”, zegt Stoter. “Deze aanpak levert veel op. Zo hebben 2 gemeenten en provincies op basis van de 3DBAG een open web platform ontwikkeld. Ook is een ontwikkelaarscommunity opgezet waarin internationale experts meedoen. Juist doordat we met zoveel partijen kennis delen, sluit de dataset steeds beter aan op de praktijk.”
Samen verder bouwen
Nieuwe inzichten, betere meetmethoden en technologische ontwikkelingen zorgen ervoor dat de dataset voortdurend verbetert. Maar volgens Stoter is de 3DBAG nooit af. “We kunnen nog zulke slimme algoritmen maken, maar de kwaliteit van het eindresultaat valt of staat met goede brondata. Daarom werken we met veel partijen samen om de gegevens continu te verbeteren. Zo ontstaat een groot netwerk van data en expertise. Door de combinatie van open data, slimme algoritmen en nauwe samenwerking loopt Nederland met de 3DBAG echt voorop.”
Tips voor toekomstige aanvragers
Jouw project ook aanmelden voor het Innovatiebudget? Linda van den Brink, adviseur standaarden bij Geonovum, zette de 3DBAG-aanvraag voor het Innovatiebudget op. Volgens haar verliep het proces soepel, juist omdat de procedure duidelijk en efficiënt is. “Er wordt alleen om relevante informatie gevraagd. De uitdaging zit vooral in het goed formuleren van het leerdoel en het organiseren van de samenwerking. Ik zou toekomstige aanvragers het volgende adviseren:
- Werk samen. Betrek mensen met verschillende achtergronden en kennis.
- Kies iets vernieuwends. Richt je op een onderwerp waar nog ruimte is om te leren en te experimenteren. Het viel mij bijvoorbeeld op dat er veel AI-voorstellen waren.
- Sluit aan bij landelijke thema’s. Koppel je project bijvoorbeeld aan de Nederlandse digitaliseringsstrategie (NDS), zoals open data of burgergericht werken.
- Formuleer duidelijk wat je wilt leren en hoe anderen daarvan kunnen profiteren. Dat is net zo belangrijk als de technische opbrengst.
- Denk al bij de aanvraag na over de toekomst, hoe gaat het project verder als de subsidieperiode voorbij is?”
Wat is het Innovatiebudget?
Met het Innovatiebudget stimuleert het ministerie van BZK samenwerking en innovatie tussen overheidsorganisaties. Het budget is aan te vragen door alle Nederlandse overheden, dus zowel provincies, gemeenten, waterschappen, ministeries en uitvoeringsorganisaties. In maart 2026 start een nieuwe inschrijvingsronde. Wil je weten wat er allemaal gerealiseerd wordt? Neem dan eens een kijkje op het Youtube-kanaal waar verschillende projecten een toelichting geven. Wil je een seintje krijgen als het nieuwe aanvraagformulier online staat? Schrijf je dan in voor de nieuwsbrief van digitaleoverheid.nl.
Meer over 3DBAG
Het 3DBAG innovatieproject is een samenwerking van de Technische Universiteit Delft (TU Delft), 3DGI, het Ministerie van Volkshuisvesting, Ruimtelijke Ordening en Omgeving (VRO), het Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (RIVM), de Rijksdienst voor Ondernemend Nederland (RVO), de gemeenten Utrecht en Amsterdam, het Kadaster, Het Waterschapshuis en Geonovum. Samen vormen zij het 3DBAG Innovatieplatform. Hier werken overheden, onderzoeksinstituten en bedrijven samen aan het beheer en de verdere ontwikkeling van de 3DBAG.
