Dit is een publicatie van de Rijksoverheid
Inhoudsopgave
- Aanleiding werkagenda
- Werkagenda vijf programmalijnen
- Prioriteiten langs vijf dimensies
- Fundament
- 1 Iedereen kan meedoen in het digitale tijdperk
- 1.1a Vergroten van digivaardigheden en kennis | Overzicht
- 1.1b Vergroten van digivaardigheden en kennis | Acties
- 1.2a Toegankelijke, hoogwaardige en proactieve dienstverlening | Overzicht
- 1.2b Toegankelijke, hoogwaardige en proactieve dienstverlening | Acties
- 1.3a Impact online desinformatie verminderen | Overzicht
- 1.3b Impact online desinformatie verminderen | Acties
- 1.4a (EU) regelgeving en implementatie in samenhang ondersteunen | Overzicht
- 1.4a (EU) regelgeving en implementatie in samenhang ondersteunen | Acties
- 2 Iedereen kan de digitale wereld vertrouwen
- 2.1a Publieke waarden borgen | Overzicht
- 2.1b Publieke waarden borgen | Acties
- 2.2a Borgen van privacy , verantwoord datagebruik en vergroten transparantie over gegevensverwerking en -uitwisseling | Overzicht
- 2.2b Borgen van privacy , verantwoord datagebruik en vergroten transparantie over gegevensverwerking en -uitwisseling | Acties
- 2.3a Anticiperen op nieuwe digitale technologie | Overzicht
- 2.3b Anticiperen op nieuwe digitale technologie | Acties
- 2.4a Versterken cybersecurity | Overzicht
- 2.4b Versterken cybersecurity | Acties
- 3 Iedereen heeft regie op het digitale leven
- 3.1a Regie op eigen gegevens | Overzicht
- 3.1b Regie op eigen gegevens | Acties
- 3.2a Hoogwaardig identiteitsstelsel, waaronder inlogmiddelen en een wallet | Overzicht
- 3.2b Hoogwaardig identiteitsstelsel, waaronder inlogmiddelen en een wallet | Acties
- 3.3a Algoritmes reguleren | Overzicht
- 3.3b Algoritmes reguleren | Acties
- 4 Een digitale overheid die waardengedreven en open werkt voor iedereen
- 4.1a Verbeteren informatiehuishouding voor openbaarheid van bestuur | Overzicht
- 4.1b Verbeteren informatiehuishouding voor openbaarheid van bestuur | Acties
- 4.2a Verbeteren gegevenshuishouding voor burgers en organisaties | Overzicht
- 4.2b Verbeteren gegevenshuishouding voor burgers en organisaties | Acties
- 4.3a Versterken ICT-organisatie en -systemen van het Rijk | Overzicht
- 4.3b Versterken ICT-organisatie en -systemen van het Rijk | Acties
- 5 Versterken van de digitale samenleving in het Caribisch deel van het Koninkrijk
Aanleiding werkagenda
Coalitieakkoord
De huidige digitale revolutie biedt geweldige kansen voor onze samenleving en economie. Die kansen gaan we benutten. Tegelijkertijd vraagt het om solide spelregels, toezicht en strategische autonomie. We hebben de plicht om grondrechten en publieke waarden (veiligheid, democratie, zelfbeschikking, non-discriminatie, participatie, privacy en inclusiviteit) te beschermen en de taak om een gelijk economisch speelveld te creëren: met eerlijke concurrentie, consumentenbescherming en brede maatschappelijke samenwerking. Menen moeten zich online ook veilig kunnen voelen. Het kabinet gaat zich daarom, in aansluiting op bestaand beleid, samen met medeoverheden en Europese partners inzetten voor het borgen van onze publieke waarden in het digitale domein. Daarmee bouwen we aan een veilige, inclusieve, en kansrijke digitale samenleving voor alle Nederlanders en Europeanen.
Bron: Coalitieakkoord 2021–2025, Digitalisering
Brief hoofdlijnen digitaliseringsbeleid
Het is aan ons als land, en als overheid, om de digitale transitie in goede banen te leiden en zorg te dragen voor een goede maatschappelijke inbedding. Om de kansen te stimuleren en omarmen, op een manier waarmee onze publieke waarden veilig worden gesteld. Daarin maken we zélf – samen met de EU – keuzes over wat we aanjagen en wat we afremmen en over de richting waarin we de ontwikkelingen sturen. Doel hiervan is om publieke waarden in de digitale transitie te borgen, het gesprek over waardengedreven digitalisering te faciliteren, en de bouwstenen van een waardengedreven digitale overheid te ontwikkelen.
Bron: Kamerbrief hoofdlijnen beleid voor digitalisering
Thema’s van het digitaliseringsbeleid
In deze werkagenda:
- Digitaal Fundament: cyberveiligheid, online identiteit, regie over eigen data, privacy, gelijke behandeling, democratie, een sterke rechtsstaat, goedwerkende digitale overheidsdienstverlening, inclusieve en digitale vaardigheden
- Digitale Overheid: waardengedreven en open
Volgt eerste helft 2023 in meer detail:
- Digitale Samenleving: kansen om onze samenleving hoogwaardiger, inclusiever, innovatiever en efficiënter te maken op gebieden zoals onderwijs, volksgezondheid, klimaat, landbouw, voedsel, natuur en mobiliteit
Volgt dit jaar:
- Digitale Economie: open, eerlijke en veilige digitale economie die bijdraagt aan duurzame economische groei
Werkagenda vijf programmalijnen
Fundament
- Iedereen kan meedoen in het digitale tijdperk
- Iedereen kan de digitale wereld vertrouwen
- Iedereen heeft regie op het digitale leven
Overheid
- Een digitale overheid die waardengedreven en open werkt voor iedereen
Caribisch deel van het Koninkrijk
- Versterken van de digitale samenleving in het Caribisch deel van het Koninkrijk
Programmalijn 1
Iedereen kan meedoen in het digitale tijdperk
Tijdens de digitale transformatie laten we niemand in de steek. We investeren fors in de digitale vaardigheden van alle burgers én zorgen voor ondersteuning, bijvoorbeeld door informatiepunten in bibliotheken of door voorzieningen zoals machtigen. Wie wel digivaardig is, maken we het zo makkelijk mogelijk. Dat doen we met ontzorgende en overzichtelijke dienstverlening en een passend loket voor iedereen. Daarnaast gaan we innovatieve en proactieve dienstverlening opzetten om burgers te helpen waar hulp nodig is. Ook overheden, bedrijven en maatschappelijke organisaties helpen we om mee te kunnen in het digitale tijdperk, onder andere door te ondersteunen bij de implementatie van nieuwe Europese wetgeving. Tot slot grijpen we de kansen van digitalisering aan om te werken aan een moderne, inclusieve democratie, waarbij we de impact van online desinformatie verminderen.
Programmalijn 2
Iedereen kan de digitale wereld vertrouwen
Veiligheid en vertrouwen zijn in de digitale wereld, net zoals in de fysieke wereld, een absolute randvoorwaarde voor burgers en bedrijven om te kunnen floreren en publieke waarden centraal te kunnen stellen. Maar online veiligheid is verre van vanzelfsprekend, met dreigingen als phishing, botnets, cybercrime en desinformatie op de loer. We bestrijden deze risico’s en de schade die zij veroorzaken. Daarnaast zetten we ons in voor borgen van privacy, het anticiperen op opkomende technologieën en een betrouwbare en geborgen digitale omgeving. Zodat iedereen met vertrouwen de online wereld in kan.
Programmalijn 3
Iedereen heeft regie op het digitale leven
Elke burger moet zijn eigen gegevens bij de overheid kunnen inzien, ophalen en waar nodig laten corrigeren. Bovendien moet je zelf kunnen bepalen met wie je die gegevens deelt. Daarmee stellen we paal en perk aan publieke en private partijen die allerlei persoonlijke data verzamelen, verhandelen en soms kwijtraken. Daarvoor is regelgeving en beleid nodig, rond wallets en andere basisvoorzieningen. We verbinden de ontwikkelingen bij verschillende ministeries op dit terrein. Ook algoritmen kunnen je het gevoel geven dat je de grip op je leven verliest. Met wetgeving, kaderstelling en toezicht maken we algoritmen en hun toepassingen eerlijk en transparant, zodat je op goede behandeling kunt vertrouwen.
Programmalijn 4
Een digitale overheid die waardengedreven en open werkt voor iedereen
Volwaardige digitalisering van de overheid is vereist voor succes in de eerste drie lijnen en om ook zelf, intern én naar buiten toe, goed te kunnen functioneren. Daarvoor moet de overheid open en gedreven door publieke waarden werken (o.a. professioneel, integer en transparant). We zetten ons in voor een adequate informatiehuishouding waarmee burgers, organisaties en het parlement inzicht krijgen in het handelen en de besluiten van de overheid. Ook willen we een zorgvuldige gegevenshuishouding (omgang met data) waarborgen. Zo kunnen burgers vertrouwen op een goede omgang met hun persoonlijke gegevens. Om hierin als Rijksoverheid te kunnen leiden, werken we ook aan onze eigen ICT-organisatie en -systemen. We bouwen bijvoorbeeld een veilige en schaalbare infrastructuur met sterke generieke voorzieningen. Ook zetten we in op meer digitaal vakmanschap en flexibele, experimentele en open werkwijzen. Dat doen we niet alleen, maar door samen te werken met mede-overheden, de wetenschap en het bedrijfsleven.
Programmalijn 5
Versterken van de digitale samenleving in het Caribisch deel van het Koninkrijk
Burgers en bedrijven in Caribisch Nederland moeten op een gelijkwaardig niveau kunnen meedoen in de digitale samenleving. Dat is vaak nog niet het geval. We werken aan hoogwaardige en toegankelijke fysieke en digitale dienstverlening. Ook gaan we de digivaardigheden van burgers en bedrijven in Caribisch Nederland vergroten en pakken we de stabiliteit, snelheid en betaalbaarheid van internet aan. We gaan privacy beter borgen en we gaan investeren in de digitale samenleving. In de Caribische Landen binnen het Koninkrijk spelen soortgelijke vraagstukken, waar we de Landen bij faciliteren en ondersteunen.
Noot: ‘Iedereen’ is de ambitie. Het gaat er om zoveel mogelijk mensen te bereiken, begrensd door wettelijke of gerechtvaardigde uitzonderingen
Prioriteiten langs vijf dimensies
Maatschappelijke opgave
- Concrete beschrijving van het maatschappelijke probleem dat we willen oplossen en/of kans die we willen benutten
- Focus op de urgentie en noodzaak van het probleem
Behaalde resultaten
- Belangrijkste resultaten van al eerder genomen acties
- Gericht op recent behaalde resultaten
Doelen
- Overzicht van de belangrijkste doelen, beschreven in termen van de impact op burgers en bedrijven
- Doelen zijn geformuleerd op de lange termijn en beschrijven de gewenste uitkomst
Beoogde indicatoren
- Indicatoren om de mate van het behalen van de ambitie te meten
Noot: Voorbeeld indicator: “80% van de mensen van 16 tot 75 jaar heeft basis digivaardigheden in 2025” - Waar mogelijk is een streefwaarde opgenomen
- Waar ‘nog te bepalen’ staat, worden in de eerste helft van 2023 geschikte benchmarks, indicatoren en streefwaarden geformuleerd
Acties
- Belangrijkste acties en hun beoogde resultaten. Acties zonder groot zichtbaar resultaat zijn niet opgenomen
- Korte termijn resultaten (t/m 2023) en langere termijn resultaten (t/m 2025)
- Vermeld is wie de trekker en de uitvoerder(s) zijn
Departementen, toezichthouders, interbestuurlijke partners, uitvoerings- en kennisorganisaties, communities, EU, internationale partners en volksvertegenwoordiging zijn gezamenlijk aan zet om tot resultaat te komen.
1 Iedereen kan meedoen in het digitale tijdperk
1.1 Vergroten van digivaardigheden en kennis | Overzicht
Maatschappelijke opgave
Te veel mensen beschikken niet over voldoende digitale vaardigheden, zoals media-wijsheid, informatievaardigheden en ICT-basisvaardigheden, om mee te komen in de samenleving en de kansen van digitalisering te benutten. Digitale vaardigheden representeren wel een van de belangrijkste levensbehoeftes van burgers. Volgens de Algemene Rekenkamer zijn er naar schatting 2,5 miljoen Nederlanders met onvoldoende (digitale) basisvaardigheden, zoals het gebruik berichtendiensten en basisomgang met een computer. Ongeveer 3 miljoen Nederlanders heeft onvoldoende digitale en administratieve vaardigheden, bijvoorbeeld het (digitaal) aanvragen van een toeslag en andere vaardigheden om zelfstandig zaken te kunnen doen met de overheid en de private sector. Meedoen in de digitale wereld is ook niet zonder risico’s, denk aan cybercrime en desinformatie. In Nederland hebben ruim 5 miljoen volwassen Nederlanders (zoals werknemers, jongeren en ouderen) moeite om bewust, kritisch en actief om te gaan met sociale digitale media. Ook bestuurders van overheden en bedrijven beschikken regelmatig over onvoldoende vaardigheden.
Behaalde resultaten
- Basisinfrastructuur (samenwerking Rijk, gemeenten, cursusaanbieders en maatschappelijke organisaties) om (digi)basisvaardigheden van de 2,5 miljoen laaggeletterde mensen in Nederland te verhogen (Tel mee met Taal)
- 554 Informatiepunten Digitale Overheid om mensen te helpen met digitale publieke dienstverlening
- Publiek-private samenwerking om mensen te voorzien van digitale middelen (#allemaaldigitaal). Meer dan 12.000 mensen hebben een apparaat ontvangen.
- Actieve DigiHulplijn met tussen de 500-1000 bellers per maand voor beantwoording van vragen over digitalisering
- Masterplan Basisvaardigheden waarmee het kabinet structureel 1 miljard op jaarbasis investeert in taal, rekenen/wiskunde, burgerschap en digitale geletterdheid in het funderend onderwijs
- Ambtelijke Professionaliteit Programma waarin RADIO topambtenaren opleidt zodat zij voldoende I-kennis hebben en in staat zijn de digitale transitie te leiden
| Nr. | Doelen | Beoogde indicatoren |
|---|---|---|
| 1 | Iedereen heeft de digitale vaardigheden om (zo veel mogelijk zelfstandig) mee te kunnen doen in de digitale samenleving. Dit doen we door proactief mensen die niet digivaardig zijn te benaderen en te zorgen voor voldoende scholingsaanbod, dat past bij de behoeften van mensen en de technologische ontwikkelingen. Dit doen we doelgroepgericht voor verschillende domeinen, zoals zorg, landbouw, voedsel, natuur en financiën | % van de mensen van 16 tot 75 jaar met basis digivaardigheden in 2025 (conform Eurostat) (streefwaarde: 80%, in 2021 was de waarde 79%) |
| 2 | Kinderen en jongeren die van school afkomen zijn digivaardig | Nog te bepalen |
| 3 | Bestuurders, werkgevers en werknemers zijn digivaardig en in staat de kansen die technologie en digitalisering bieden, veilig en weerbaar te benutten |
|
| 4 | Burgers begrijpen de kansen en risico’s van de top 5 opkomende technologieën | Nog te bepalen |
| 5 | Mensen kunnen in hun eigen buurt terecht (publiek, privaat en maatschappelijk) voor ondersteuning bij digitale uitdagingen in het dagelijks leven | % mensen met een digitale hulpvraag dat in de buurt hulp weet te vinden in 2025 (streefwaarde: 90%) |
1.1 Vergroten van digivaardigheden en kennis | Acties
| Nr. | Actiebeschrijving | Resultaat t/m 2023 |
Resultaat t/m 2025 |
Uitvoerder Door wie, met wie |
|---|---|---|---|---|
| 1 | Doorontwikkelen van platforms aanpak op landelijk en lokaal niveau (samenwerking van bibliotheken, gemeenten, welzijnsinstellingen en private partijen) om digitale vaardigheden zoals media-wijsheid, informatievaardigheden en ICT-basisvaardigheden te verhogen, waarbij mensen proactief benaderd worden. Dit bouwt o.a. voort op Tel mee met Taal, Alliantie Digitaal Samenleven, Netwerk Mediawijsheid en het hulpnetwerk rondom Informatiepunten Digitale Overheid (IDO) |
|
|
BZK, OCW, VWS, SZW, VNG, gemeenten, bibliotheken |
| 2 | Publiek / maatschappelijk / privaat samenwerken om randvoorwaarden voor digitale vaardigheden te realiseren, zoals computers en internet toegang | 50.000 apparaten van de Rijksoverheid beschikbaar voor kwetsbare groepen (150.000 per drie jaar) |
|
BZK, andere departementen, ADS, NL Digital |
| 3 | Opzetten van een jaarlijkse monitor digitale competenties (o.a. ICT-basisvaardigheden, mediawijsheid, informatievaardigheden, computational thinking) |
|
|
BZK, OCW, Alliantie Digitaal Samenleven |
| 4 | Als NL zich inzetten voor verbeterde digitale vaardigheden voor gemarginaliseerde groepen internationaal (onder andere jongeren, vrouwen en minderheden) aangezien een inclusieve digitale samenleving niet bij de grens stopt |
|
BZ | |
| 5 | Toevoegen van digitale geletterdheid aan het curriculum voor het basis- en voortgezet onderwijs |
|
OCW, SLO en onderwijsveld | |
| 6 | We stimuleren cursusaanbod voor werkgevers en werknemers en benaderen hen proactief |
|
|
Rijksbreed, medeoverheden, Alliantie Digitaal Samenleven |
1.2 Toegankelijke, hoogwaardige en proactieve dienstverlening | Overzicht
Maatschappelijke opgave
De overheid is er voor iedereen. Toch sluit de digitale dienstverlening momenteel nog niet voldoende aan op de behoefte en leefwereld van burgers. Reden hiervoor is dat de dienstverlening nog niet proactief, gebruikersvriendelijk en toegankelijk genoeg is.
- Het initiatief om gebruik te maken van bepaalde dienstverlening ligt nu volledig bij de burger en ondernemer. Zo wees een onderzoek in 2018 uit dat 230.000 senioren-huishoudens mogelijk hun zorg- of huurtoeslag misliepen
- Uit onderzoek van de Nationale Ombudsman blijkt dat burgers moeite hebben met het invullen van digitale formulieren vanwege ingewikkeld taalgebruik, teveel of onnodige informatie of omdat deze alleen via een app in te vullen zijn
- Het is voor mensen soms lastig een ingang te vinden bij de overheid en mensen worden onvoldoende geholpen als ze een probleem hebben of zaken moeten regelen waarbij meerdere overheidsorganisaties betrokken zijn
Ook is het op dit moment nog niet voor iedereen mogelijk om zelf of via een ander digitaal zaken te doen met de overheid. Dit vormt bijv. een uitdaging voor de ouders van volwassen kinderen met een handicap.
Behaalde resultaten
- Het expertisecentrum DigiToegankelijk stimuleert overheden om hun websites en apps toegankelijk te maken, geeft advies en biedt inzicht in de naleving van de wettelijke verplichting (maar nog niet alle websites en apps voldoen aan alle eisen)
- De aansturing van de Generieke Digitale Infrastructuur is met ingang van 2022 heringericht. De GDI wordt centraal gefinancierd door BZK
- Merkbare verbetering dienstverlening in o.a. de levensgebeurtenissen “overlijden” (Verificatie Nationaal Register Overledenen, Overzicht en inzicht dmv brief voor nabestaanden vanuit 150 gemeenten) en studeren (financieel overzicht voor studenten)
| Nr. | Doelen | Beoogde indicatoren |
|---|---|---|
| 1 | Burgers en ondernemers ervaren dienstverlening van de overheid die aansluit bij hun behoefte en leefwereld. Nederlanders in het buitenland ontvangen gedegen digitale overheidsdienstverlening. Alle overheidsdienstverlenging is:
|
|
| 2 | Burgers die niet digitaal kunnen meekomen of zelf niet (digitaal) mogen handelen kunnen zich digitaal laten vertegenwoordigen voor alle digitale dienstverlening | Nog te bepalen |
1.2 Toegankelijke, hoogwaardige en proactieve dienstverlening | Acties
| Nr. | Actiebeschrijving | Resultaat t/m 2023 |
Resultaat t/m 2025 |
Uitvoerder Door wie, met wie |
|---|---|---|---|---|
| 1 | Inrichten van de publieke dienstverlening op een manier dat burgers en ondernemers áltijd zelf kunnen kiezen op welke wijze ze gebruik willen maken van deze dienstverlening (click, call, face) |
|
|
|
| 2 | Ontwikkelen proactieve en transparante dienstverlening met een focus op één domein tegelijkertijd |
|
|
BZK, CJIB, overheidsbreed, VNG, private partijen |
| 3 | Verbeteren van gebruiksvriendelijkheid, begrijpelijkheid en de naleving van de wettelijke verplichting op digitale toegankelijkheid |
|
|
BZK, overheidsbreed, interbestuurlijk |
| 4 | Merkbaar verbeteren dienstverlening vanuit levensgebeurtenissen |
|
|
BZK, overheidsbreed, interbestuurlijk |
| 5 | Moderniseren van de huidige Generieke Digitale Infrastructuur (GDI): van een GDI op basis van overwegend centrale voorzieningen naar een GDI van overwegend standaarden en kleinere, herbruikbare componenten op basis van open source die door alle overheids-organisaties gebruikt worden |
|
|
BZK (MIDO), andere departementen, medeoverheden, uitvoeringsorganisaties |
| 6 | Implementeren Single Digital Gateway (SDG) om burgers en bedrijven makkelijk toegang tot digitale overheidsdienstverlening in de EU te geven |
|
|
BZK, overheidsbreed, uitvoeringsorganisaties |
| 7 | Verbeteren van mogelijkheden om digitaal vertegenwoordigd te worden |
|
|
BZK, JenV, VWS, VNG, uitvoeringsorganisaties |
1.3a Impact online desinformatie verminderen | Overzicht
Maatschappelijke opgave
Desinformatie kan burgers bewust op het verkeerde been zetten en hun gedachtenvormingbeïnvloeden. Noot: Desinformatie is onware, inaccurate of misleidende informatie die met opzet wordt gemaakt en verspreid om geld te verdienen of om een persoon, sociale groep, organisatie of land te schaden. Deepfakes zijn hier een voorbeeld van Daarmee ondermijnt desinformatie het publieke debat en tast het de openeconomie, volksgezondheid, nationale veiligheid, onderling vertrouwen en vertrouwen inpublieke instanties en instituten aan. Ruim de helft van de Nederlanders neemt nieuws via grote online platformen tot zich. Deze platformen hebben een verdienmodel gebaseerd op het personaliseren van hun dienstverlening (incl. informatie) aan burgers. Dit vergroot de kans op de verspreiding van desinformatie. Bijvoorbeeld doordat soms sensationele content een meer prominente plek op het platform krijgt. De platformen nemen nog onvoldoende hun verantwoordelijkheid om dit te verminderen. Het is voor het kabinet van belang dat maatregelen van platformen en (Europese) wetsvoorstellen geen afbreuk doen aan fundamentele rechten zoals de vrijheid van meningsuiting, maar deze juist waarborgen.
Behaalde resultaten
- In EU verband is de Digital Services Act (DSA) ontwikkeld die verduidelijkt welke verantwoordelijkheden platformen hebben in de bestrijding van strafbaar en onrechtmatig materiaal op hun diensten
- De EU Code of Practice on Disinformation is ondertekend door de grote platformen en wordt verplicht. De doelen van de code zijn het verminderen van de negatieve impact van deepfakes, samenwerking fact-checkers, transparantie politieke advertenties, opsporen botnetwerken en de wetenschap betere datatoegang bieden
- De website isdatechtzo.nl is ontwikkeld in opdracht van BZK om bezoekers te informeren over de werking van nepnieuws en hoe nepnieuws te herkennen
| Nr. | Doelen | Beoogde indicatoren |
|---|---|---|
| 1 | De overheid stimuleert een gezond online debat
|
|
| 2 | De overheid ondersteunt publieke media en instellingen bij het ontwikkelen van een eigen infrastructuur en sociale mediaomgevingen die voldoen aan publieke waarden zodat er een pluriformer digitaal medialandschap ontstaat. Burgers kunnen gebruik maken van deze en andere alternatieve platformen
|
|
1.3b Impact online desinformatie verminderen | Acties
| Nr. | Actiebeschrijving | Resultaat t/m 2023 |
Resultaat t/m 2025 |
Uitvoerder Door wie, met wie |
|---|---|---|---|---|
| 1 | Coördineren van het Kabinetsbrede en interbestuurlijke desinformatiebeleid |
|
|
BZK, JenV, Rijksbreed, VNG, IPO, UvW |
| 2 | Organiseren van een breed maatschappelijk debat over normen en gedrag online |
|
BZK, JenV | |
| 3 | Zorgen voor een goede uitvoering van de Europese Digitale Dienstenverordening (DSA) |
|
EZK, JenV, BZK, Rijksbreed | |
| 4 | Ondersteunen doelen EU Code of Practice on Disinformation door samen te werken met partijen buiten de overheid |
|
|
BZK, Rijksbreed, wetenschap |
| 5 | Stimuleren en zelf inzetten van (publieke) veilige alternatieven voor online platformen en diensten bij publieke instellingen die voldoen aan publieke waarden |
|
BZK, Rijksbreed, VNG, IPO, UvW |
1.4a (EU) regelgeving en implementatie in samenhang ondersteunen | Overzicht
Maatschappelijke opgave
Door de ontwikkelingen in onze maatschappij en economie is de digitale transitie in een stroomversnelling gekomen. De vraagstukken die hierbij komen kijken overstijgen in veel gevallen de landgrenzen. Vanuit de EU komt er daarom veel nieuwe wetgeving waaronder de Accessibility Act, Digital Services Act, Digital Markets Act, Data Act, eIDAS-verordening en AI Act. Deze sluit echter niet altijd aan op de Nederlandse situatie en vraagt veel van overheden, bedrijven en toezichthouders:
- EU regelgeving sluit niet altijd aan op de Nederlandse praktijk. Waar dat het geval is moeten we zorgen dat de Nederlandse praktijk aansluit op de Europese regels zodat de doelstellingen van die regels worden behaald
- Voldoen aan alle nieuwe regelgeving is veelgevraagd. Ondersteuning voor overheden, bedrijven en ondernemers bij de implementatie van regelgeving is nog onvoldoende
- Het toezicht op EU wet- en regelgeving digitalisering is divers en nog onvoldoende helder belegd
Behaalde resultaten
- EU richtlijn digitale toegankelijkheid is geïmplementeerd bij overheden en hier is een ondersteuningsnetwerk voor in het leven geroepen (expertise centrum digitoegankelijk)
- Samenwerking tussen BZK, JenV en EZK op de EU wetgevingsagenda loopt
- Samen met RVO inzicht/overzicht EU regelgeving opgesteld
- Europa Decentraal met fondsenwijzer
- Opstart cofinancieringsfonds, met financiering CLAIRE (Confederation of Laboratiories for Artificial Intelligence Research in Europe), bekostiging Nederlands aandeel in infrastructuur Blockchain en oprichting Dutch Societal Innovation Hub in samenwerking met EZK
- Toezichthouders zitten bij elkaar in een digitaal overleg
| Nr. | Doelen | Beoogde indicatoren |
|---|---|---|
| 1 | Nederland brengt publieke waarden, grondrechten en implementeerbaarheid in bij de totstandkoming van nieuwe EU wet- en regelgeving |
|
| 2 | Overheden, bedrijven en ondernemers zijn geholpen bij het doorgronden en implementeren van EU wetgeving rond digitalisering |
|
| 3 | Toezicht op de EU wet- en regelgeving is begrijpelijk en doelgericht ingeregeld en ondersteunt de implementatie hiervan |
|
1.4b (EU) regelgeving en implementatie in samenhang ondersteunen | Acties
| Nr. | Actiebeschrijving | Resultaat t/m 2023 |
Resultaat t/m 2025 |
Uitvoerder Door wie, met wie |
|---|---|---|---|---|
| 1 | Implementeerbaarheid voor private en publieke partijen, waaronder toezicht en handhaving, en publieke waarden structureel onderdeel maken van de Europese inbreng. Daarbij zetten we duidelijkheid en samenhang voor de gebruikers centraal. Dit doen we o.a. door proactief te participeren aan Europese voortrajecten waarbij uitvoeringsorganisaties betrokken zijn |
|
|
BZK, EZK, JenV, BZ en andere departementen |
| 2 | Inrichten van aanvullende ondersteunende instrumenten voor de implementatie van EU-regelgeving, in afstemming met toezichthouders en de private sector |
|
BZK, EZK, JenV, andere departementen, (mede)overheden, VNG, IPO, uitvoeringsorganisaties, toezichthouders en private partijen | |
| 3 | Uitbouwen kenniscentrum “Knooppunt Digitaal Europa” om kennisuitwisseling tussen sectoren te stimuleren en ondersteuning te bieden in implementatie |
|
BZK, EZK, medeoverheden, Europa Decentraal, RVO en ICTU | |
| 4 | Effectief inregelen van toezicht op EU wet- en regelgeving op digitalisering |
|
BZK, EZK, JenV, andere departementen, (mede)overheden |
2 Iedereen kan de digitale wereld vertrouwen
2.1 Publieke waarden borgen | Overzicht
Maatschappelijke opgave
Publieke waarden zijn het fundament van een verantwoorde digitale transitie. Digitalisering kan leiden tot schending van publieke waarden online, zoals menselijke waardigheid, autonomie en non-discriminatie. Concentratie van marktmacht is een actueel gevaar. Welke waarden en normen in de online wereld gelden en hoe die beschermd worden is onduidelijk. Er is geen gedeeld begrippenkader van publieke waarden die belangrijk zijn bij digitalisering. Kinderrechten online, gaming en gokken zijn nog onvoldoende genormeerd. Burgers en publieke organisaties zijn te afhankelijk van private platformen voor publieke activiteiten, zoals onderwijs, onderzoek, zorg, kunst en cultuur terwijl deze platformen zich niet altijd publiek verantwoord gedragen.
Behaalde resultaten
- Het IAMA (mensenrechtentoets) is ontwikkeld voor discussie en besluitvorming rondom de inzet van algoritmen door overheidsorganen
- Op Europees niveau wordt er onderhandeld over nieuwe regels omtrent het borgen van publieke waarden online (DSA, DMA, DGA, DA, AI-act, GDPR)
- Interoperabiliteit van berichtendiensten is naar schatting vanaf 2024 verplicht via de Digital Markets Act (DMA)
- Kindermarketing online is bij grote platforms verboden
- Op Europees niveau is de BIK+ (Better Internet for Kids) ontwikkeld met daarin acties die lidstaten kunnen ondernemen op gebied van bescherming van kinderen online
- Er zijn interbestuurlijk inkoopvoorwaarden ontwikkeld waarmee we ethiek en publieke waarden in de praktijk brengen bij de inzet van inkoop en aanbesteding doo r de overheid
- Vanuit het Mensrechtenfonds is tot en met 2027 jaarlijks €20 miljoen gereserveerd voor het verhogen van de online en offline veiligheid van mensenrechtenverdedigers wereldwijd
| Nr. | Doelen | Beoogde indicatoren |
|---|---|---|
| 1 | Er is een bewustzijn en gedeeld begrip van de publieke waarden die we borgen bij digitalisering en de normen die daarbij moeten gelden. We werken samen met publieke instellingen aan een gedeeld begrippenkader, keurmerk en/of een wettelijke verplichting voor publieke waarden en technologie. We organiseren het debat over waardenspanningen en ‘in wat voor digitale wereld we willen leven’. Daarbij betrekken we burgers, bedrijven en maatschappelijke organisaties |
|
| 2 | Burgers en bedrijven ervaren dat de overheid eenduidig grenzen stelt en handhaaft bij het beschermen van publieke waarden en mensenrechten online, in Nederland maar ook internationaal. We beschermen bijzonder kwetsbare groepen, zoals kinderen en sociaaleconomisch kwetsbaren, ook bij online gaming en gokken |
|
| 3 | De publieke kern van het internet wordt versterkt en uitgebreid. Burgers, bedrijven en ambtenaren kunnen gebruik maken van (publieke) veilige alternatieven voor online platformen en diensten bij publieke instellingen. Die diensten zijn interoperabel met andere diensten en ze worden open-source ontwikkeld als ‘digital commons’1. Noot: Informatie- en kennisbronnen die gezamenlijk worden gecreëerd en eigendom zijn van of worden gedeeld tussen of tussen een gemeenschap en die meestal vrijelijk beschikbaar zijn voor derden Nederland steunt interoperabiliteit van bedrijven met een poortwachtersfunctie via de DMA omdat dit marktmacht tegengaat en zo bijdraagt aan de levensvatbaarheid van publieke alternatieven |
|
2.1 Publieke waarden borgen | Acties
| Nr. | Actiebeschrijving | Resultaat t/m 2023 |
Resultaat t/m 2025 |
Uitvoerder Door wie, met wie |
|---|---|---|---|---|
| 1 | Ontwikkelen van een verplicht keurmerk voor publieke waarden en technologie voor publieke instellingen, om deze over vijf jaar in te zetten bij alle publieke digitale aanbestedingen en ter beschikking te stellen aan private partijen |
|
|
BZK, alle andere departementen, interbestuurlijk, uitvoeringsorganisaties, bedrijfsleven |
| 2 | Structureel uitvoeren van human rights impact assessment op digitale diensten met grote impact op burgers |
|
|
BZK, overheden |
| 3 | Organiseren van het debat over waardenspanningen continu organiseren op een vast platform met bevoegdheden, bijvoorbeeld de adviesgroep digitalisering |
|
BZK, SER, alle andere departementen, interbestuurlijk | |
| 4 | Duidelijker normeren en grenzen stellen aan online gaming en gokken |
|
BZK, OCW, VWS, EZK en JenV | |
| 5 | Beschermen van Kinderrechten online en kinderen beschermen en weerbaar maken tegen schadelijke content Noot: Gedeeltelijk beantwoorden we hiermee de motie van de leden Ceder en Bontenbal om in te gaan op de aanbevelingen van de Parlementaire Assemblee om het beschermingsniveau van kinderen te verbeteren. U ontvangt nog een Kamerbrief over Kinderrechten online waar we het beschermingsniveau van kinderen tegen extreme content uiteenzetten |
|
BZK, OCW, VWS, EZK en JenV | |
| 6 | Versterken van het maatschappelijk middenveld, met name in Afrika en de MENA-regio, om overheden en regulerende instanties verantwoordelijk te houden voor het borgen van mensgerichte online waarden en rechten |
|
BZ | |
| 7 | Versterken van ‘digital commons’ |
|
BZK, VNG | |
| 8 | Ontwikkelen digitaal publiek sociaal medium (PubHubs) voor alle publieke instellingen en burgers dat voldoet aan de hoogste normen van de publieke waarden |
|
|
BZK stimuleert, Public Spaces/publieke partijen |
| 9 | Verplichten interoperabiliteit bij bedrijven met een poortwachtersfunctie via de DMA (Digital Markets Act) is onderdeel van de strategie voor Digitale Economie |
|
|
EZK, BZK |
2.2 Borgen van privacy, verantwoord datagebruik en vergroten transparantie over gegevensverwerking en -uitwisseling | Overzicht
Maatschappelijke opgave
Privacy speelt een sleutelrol in het vertrouwen van de burger in een digitale overheid en maatschappij. Met rechtmatige gegevensverwerking wordt vertrouwen geborgd. Verschillende EU regelgeving, zoals de AVG, leggen een solide basis voor de bescherming van privacy online maar de uitvoering van deze en aankomende nieuwe regelgeving is complex.
De overheid gaat nog te vaak over op onnodige verzameling van data en biedt nog onvoldoende transparantie over gegevensverwerking en -uitwisseling door overheidsorganisaties. Dit heeft als effect dat het vertrouwen van de burger in de overheid afneemt.
Behaalde resultaten
- De Adviesfunctie verantwoord datagebruik (onderdeel van de interbestuurlijke datastrategie) is opgericht en heeft vanuit daar 6 casussen voorzien van advies over wat technisch kan, juridisch mag en ethisch wenselijk is bij datagebruik
- Bredere verplichting vanuit de AVG voor organisaties om een Data Protection Impact Assessment (DPIA’s) uit te voeren om de privacyrisico’s van gegevensverwerking te verkleinen
- Aanscherping regelgeving verwerking bijzondere persoonsgegevens en micro-targeting via de Digital Services Act
| Nr. | Doelen | Beoogde indicatoren |
|---|---|---|
| 1 | Burgers kunnen erop rekenen dat alle1 overheden conform de AVG handelen Noot: Mits van toepassing, waarbij er wettelijke uitzonderingen zijn
|
|
| 2 | Overheden beschikken over voldoende kennis en capaciteit op het gebied van privacy
|
|
| 3 | De overheid verduidelijkt de privacy kaders voor burgers en bedrijven en versterkt het toezicht
|
|
2.2 Borgen van privacy, verantwoord datagebruik en vergroten transparantie over gegevensverwerking en -uitwisseling | Acties
| Nr. | Actiebeschrijving | Resultaat t/m 2023 |
Resultaat t/m 2025 |
Uitvoerder Door wie, met wie |
|---|---|---|---|---|
| 1 | Onderzoeken in welke mate de AVG verbeterd kan worden door overheidsorganisaties en overheidsorganisaties worden ondersteund op het gebied van verantwoord datagebruik en privacy |
|
JenV, BZK | |
| 2 | Creëren van duidelijkheid binnen overheden over wat technisch kan, juridisch mag en ethisch wenselijk is bij datagebruik |
|
|
BZK, uitvoeringsorganisaties, JenV, alle andere departementen, VNG, IPO, UvW |
| 3 | Ontwikkelen en structureel in kaart brengen van de overheidsarchitectuur voor een federatief datastelsel met een centrale anonimiseringsfunctie |
|
BZK (voor NIPCET), alle andere departementen, VNG, IPO, UvW, uitvoeringsorganisaties | |
| 4 | Versterken toezichthouders op gegevensverwerking en versterken samenwerking toezichthouders |
|
|
BZK (voor algoritmes), JenV (voor AVG), EZK |
| 5 | Onderzoeken van de toekomstbestendigheid van de privacy- en informatiegrondrechten uit de Grondwet |
|
BZK, (DWJZ) JenV |
2.3 Anticiperen op nieuwe digitale technologie | Overzicht
Maatschappelijke opgave
Nieuwe digitale technologieën bieden kansen en risico’s voor de samenleving. Digitalisering kan bijvoorbeeld bijdragen aan verduurzaming, betere zorg en aan betere keuzes in de inrichting van de ruimte. Tegelijkertijd geeft 43 procent van de mensen in Nederland aan dat de invoering van nieuwe digitale technologie en innovaties ongemakkelijk of beangstigend kan zijn.
Noot: VMWare 2022 Ook is niet iedereen in staat zijn om de nieuwe geavanceerde diensten, zoals autonome systemen, te begrijpen en optimaal te benutten.
Noot: Toekomstverkenning Digitalisering in 2030 Op dit moment zijn we te afhankelijk van digitale technologie ontwikkeld door bedrijven in landen die onze publieke waarden niet per se delen. De overheid is onvoldoende in staat om tijdig effectief in te grijpen wanneer nieuwe digitale technologieën een grote en met name negatieve impact hebben op publieke waarden. De overheid maakt daardoor niet altijd de juiste afweging tussen het aanjagen of reguleren van de ontwikkeling en impact van nieuwe digitale technologie.
Behaalde resultaten
- De Toolbox Ethisch Verantwoorde Innovatie is ontwikkeld en biedt handvaten voor burgers en ondernemers die nieuwe digitale technologieën ontwikkelen of toepassen en ondersteunt overheden in ethisch verantwoord innoveren d.m.v. modellen, methodieken, richtlijnen en praktijkvoorbeelden
- In 2022 werd de tweede editie van de Public Spaces conferentie georganiseerd
- Kennis- en innovatieprogramma Landbouw, Water, Voedsel ontwikkeld waarin Agri & Food en Tuinbouw & Uitgangsmaterialen samenwerken met Water & Maritiem. In de Nationale Proeftuin Precisielandbouw is en wordt gewerkt aan innovaties op het erf, samen met boeren, toeleveranciers en kennisinstellingen
| Nr. | Doelen | Beoogde indicatoren |
|---|---|---|
| 1 | Nederland loopt voorop in de ontwikkeling en toepassing van verantwoorde digitale technologie. In Europa, en daarbuiten, moeten we in staat zijn om nieuwe digitale technologie te ontwikkelen volgens de waarden van de democratie en de rechtsstaat. Digitalisering en verduurzaming moeten elkaar daarbij versterken |
|
| 2 | Burgers en bedrijven ervaren dat de overheid tijdig normen en randvoorwaarden opstelt om nieuwe digitale technologie in goede banen te leiden. De overheid is in staat om te reguleren of aan te jagen wanneer nieuwe digitale technologieën raken aan publieke waarden |
|
| 3 | Kennisinstellingen, bedrijven en overheden zijn op het juiste moment betrokken bij de ontwikkeling, toepassing en opschaling van nieuwe digitale technologieën. Daarmee kunnen we gezamenlijk de kansen en risico’s voor de toekomst formuleren en mitigeren |
|
2.3 Anticiperen op nieuwe digitale technologie | Acties
| Nr. | Actiebeschrijving | Resultaat t/m 2023 |
Resultaat t/m 2025 |
Uitvoerder Door wie, met wie |
|---|---|---|---|---|
| 1 | Opstellen beleidsagenda publieke waarden en nieuwe digitale technologie (met heldere kaders voor de impact van nieuwe digitale technologieën op publieke waarden) |
|
|
BZK, JenV, EZK, andere departementen en interbestuurlijk (VNG, IPO, UvW) |
| 2 | Inzetten van nieuwe digitale technologie bij publieke dienstverlening |
|
|
BZK, EZK, OCW, wetenschap, publiek-private samenwerking |
| 3 | Nederland stimuleert de duurzaamheids- en digitaliseringstransitie in het buitenland, met focus op versterking van het MKB |
|
|
BZ, BHOS, RVO |
2.4 Versterken cybersecurity | Overzicht
Maatschappelijke opgave
De overheid loopt achter wat betreft digitale weerbaarheid vanwege het ontbreken van basismaatregelen (Cybersecurity Beeld 2022) en is een interessant doelwit is voor kwaadwillenden (statelijk en crimineel).
We hebben de maatschappelijke taak om op een veilige wijze de economische en maatschappelijke kansen van digitalisering te verzilveren en tegelijkertijd onze veiligheid en publieke waarden te beschermen. Cybersecurity is een essentiële randvoorwaarde voor succesvolle digitalisering.
Als onderdeel van deze brede maatschappelijke opgave heeft de overheid als taak het goede voorbeeld te geven en op een veilige manier met gegevens van burgers om te gaan.
Behaalde resultaten
- De Herziening Europese Richtlijn Netwerk- en Informatiebeveiliging (NIB2) betekent voor essentiële aanbieders en belangrijke aanbieders een wettelijke verplichting voor informatiebeveiliging, melden van impactvolle incidenten en een toezichtsregime. JenV is verantwoordelijk voor het EU-traject en voor de implementatie in NL wetgeving. BZK is verantwoordelijk voor de publieke sector en voor wetgeving richting medeoverheden
- Met medeoverheden wordt (reeds) samengewerkt aan de voorbereiding van wet- en regelgeving, passend toezicht en het verlagen van de auditlast op cybersecurity die het Rijk medeoverheden oplegt
- Door overheidsbrede normensets wordt het veilig inkopen van ICT producten en
- diensten gestimuleerd
- De overheid gaat onverminderd door met het ondersteunen en faciliteren van de Overheidsbrede Cyberoefening en de service Informatiebeveiliging & Privacy
- In de I-strategie Rijk 2022 – 2025 is versterken van de digitale weerbaarheid één van de uit te voeren routekaarten
- Publicatie voorstel Cyber Resilience Act, met beveiligingseisen voor de hele levenscyclus en ICT-toeleveringsketen
| Nr. | Doelen | Beoogde indicatoren |
|---|---|---|
| 1 | Nederland is in staat om op een veilige wijze de economische en maatschappelijke kansen van digitalisering te verzilveren en tegelijkertijd onze veiligheid en publieke waarden te beschermen |
|
| 2 | Overheden voldoen aan de voorgeschreven veiligheidseisen die voor hen van toepassing zijn |
|
| 3 | Overheden gebruiken en kopen alleen veilige ICT producten en diensten in uit de markt |
|
| 4 | Overheden gebruiken een uniforme domeinnaamextensie, zodat burgers herkennen of zij online echt te maken hebben met een overheid. Burgers kunnen terecht voor vragen over echtheid van een overheidssite/e-mail/app |
|
| 5 | Overheden zijn overheidsbreed geoefend in het weren van cyberincidenten en worden ondersteund door overheidsprofessionals bij de overheid via de hulpfunctie ‘Informatiebeveiliging & Privacy’ |
|
Noot: Het kabinet zet in op het versterken van cybersecurity via de Nederlandse Cybersecuritystrategie (NLCS) onder coördinatie van de minister van Justitie en Veiligheid. In het NLCS actieplan wordt de inzet van het kabinet verder uitgewerkt en hierover wordt periodiek gerapporteerd. De belangrijkste acties en verbijzonderingen die betrekking hebben op publieke waarden zijn opgenomen in de acties van deze prioriteit
2.4 Versterken cybersecurity | Acties
| Nr. | Actiebeschrijving | Resultaat t/m 2023 |
Resultaat t/m 2025 |
Uitvoerder Door wie, met wie |
|---|---|---|---|---|
| 1 | Invoeren van een wettelijke zorgplicht voor informatiebeveiliging, meldplicht en een toezichtsregime voor de gehele overheid
Doel is ook het verlagen van de auditlast (door veelheid aan regels van het Rijk aan medeoverheden op cybersecurity) door wetgeving te harmoniseren |
|
|
BZK, JenV, diverse departementen, medeoverheden, CIP |
| 2 | Coördinatie Rijksbrede strategie voor internationaal cyberbeleid is onderdeel van de Internationale Cyberstrategie (nog niet geoperationaliseerd) |
|
BZ, EZK, JenV, BZK, DEF, medeoverheden en overheidsdiensten (AIVD, MIVD, NCSC, NCTV, OM en de Nationale Politie) | |
| 3 | De overheid koopt alleen veilige ICT producten en diensten |
|
|
BZK, EZK, medeoverheden, CIP |
| 4 | Aanbieden eigen domein (bijv. overheid. nl, met AZ loopt een verkenning over de exacte extensie) zodat betrouwbare websites makkelijker herkenbaar worden voor burgers |
|
|
BZK, AZ |
| 5 | Inrichten contactpunt waar burgers en bedrijven terecht kunnen met vragen over veiligheid van overheidswebsites |
|
BZK, AZ/DPC, KOOP | |
| 6 | Faciliteren van jaarlijkse overheidsbrede oefeningen met gesimuleerde hackaanvallen en opstellen van een rijksbrede, jaarlijkse testkalender op redteaming (vanuit I-strategie Rijk) |
|
|
BZK, JenV |
| 7 | Zorgen voor een hulpfunctie op informatiebeveiliging en privacy voor overheden |
|
|
BZK |
3 Iedereen heeft regie op het digitale leven
3.1 Regie op eigen gegevens | Overzicht
Maatschappelijke opgave
Onder invloed van de digitalisering is het belang van persoonlijke gegevens toegenomen en hebben burgers daar tegelijkertijd nauwelijks grip op. De informatiepositie van mensen is daardoor verzwakt. Een cruciaal onderdeel van het fundament van onze digitale wereld is autonoom kunnen zijn en zelf kunnen beschikken over eigen data en identiteit. Elke burger moet zijn eigen gegevens bij de overheid en bedrijven zoveel mogelijk1 kunnen inzien, corrigeren en hergebruiken. Bovendien moet je zelf kunnen bepalen met wie je deze gegevens deelt zonder dat er iemand over je schouders mee kijkt. De overheid moet de kaders stellen om regie op gegevens te hebben en moet zelf het goede voorbeeld geven.
Behaalde resultaten
- Platform om lessen en werkwijze voor regie op gegevens te delen binnen de publieke en private sector (rog.pleio.nl)
- Via MijnOverheid kunnen burgers zien welke gegevens een aantal overheidsorganisaties van hen opgeslagen heeft
- Via MijnOverheid.nl kan de burger zien welke organisaties BRP gegevens kunnen inzien en welke organisaties een melding krijgen bij wijzigingen daarvan
- Eerste versie afspraken stelsel en referentiearchitectuur Regie op Gegevens
- Start implementatie landelijke uitrol inzage verwerking persoonsgegevens bij 600 overheidsbesluiten die voor burgers van belang zijn
| Nr. | Doelen | Beoogde indicatoren |
|---|---|---|
| 1 | Burgers en bedrijven krijgen het recht en de mogelijkheid om digitaal hun gegevens te gebruiken, dit bevat de mogelijkheid om je gegevens in te zien en zelf digitaal te delen bijv. door middel van een ID-wallet (zie 3.2 “Hoogwaardig identiteitsstelsel waaronder inlogmiddelen en een wallet”) |
|
| 2 | Burgers en bedrijven hebben recht op inzicht in alle gegevens die voor een voor hen specifiek overheidsbesluit gebruikt zijn Noot: Begrensd door wettelijke of gerechtvaardigde uitzonderingen die van toepassing zijn bij belangenafwegingen in het kader van bijvoorbeeld opsporing, rechtshandhaving, Defensie of inlichtingenverzameling |
|
| 3 | Voor burgers en bedrijven is het vanaf 2025 eenvoudig om gegevens bij de overheid te corrigeren |
|
3.1 Regie op eigen gegevens | Acties
| Nr. | Actiebeschrijving | Resultaat t/m 2023 |
Resultaat t/m 2025 |
Uitvoerder Door wie, met wie |
|---|---|---|---|---|
| 1 | Inzicht geven in welke gegevens gebruikt worden door de overheid om tot een besluit te komen |
|
|
BZK, medeoverheden en alle uitvoeringsorganisaties die beschikkingen opstellen |
| 2 | Samenwerken met woningbouwcorporaties om inkomensgegevens te delen, met toestemming van de burger, via MijnOverheid.nl |
|
|
BZK, woningbouwcorporaties, BZK Wonen, Aedes |
| 3 | Ontwikkelen van Persoonlijke Gezondheidsomgevingen (PGO’s) |
|
|
VWS, BZK, zorgbranche |
| 4 | Informeren van mensen over opvraag en het gebruik van hun gegevens uit voor burgers en bedrijven belangrijke basisregistraties door zowel overheid als afnemers daarbuiten |
|
|
BZK, medeoverheden, Logius, bronhouders |
| 5 | Verankeren van kaders en spelregels voor het digitaal delen van gegevens met organisaties met een wettelijke taak |
|
|
BZK en medeoverheden |
| 6 | Samenwerken met Zorgeloos Vastgoed en Digicampus om het aankopen van een woning te vereenvoudigen |
|
|
Ntb, medeoverheden, BZK Wonen, KNB, Kadaster, Belastingdienst |
| 7 | Ontwikkelen van een overzicht waarin de schulden (vorderingen) bij de overheid inzichtelijk zijn voor de burger en ondernemer en makkelijke toegang tot eigen gegevens over schulden voor burgers |
|
|
SZW, JenV, CJIB, medeoverheden, Belastingdienst, UWV, DUO, SVB, RVO |
Noot: Alle activiteiten om regie op je gegevens te hebben door een ID-wallet te hebben vallen onder actiespoor 3.2
3.2 Hoogwaardig identiteitsstelsel, waaronder inlogmiddelen en een wallet | Overzicht
Maatschappelijke opgave
De maatschappelijke opgaves rond het digitale identiteitsstelsel liggen op het gebied van het makkelijker, betrouwbaarder en privacy vriendelijker maken van het digitaal zaken doen.
- Burgers en bedrijven worden bij dienstverlening geconfronteerd met onnodig hoge administratieve lasten. Talloze organisaties slaan hiernaast gegevens van burgers op, waar burgers vervolgens niet over kunnen beschikken om deze op andere plaatsen te gebruiken. Denk aan het afsluiten van een hypotheek, waarbij men bij verschillende instanties gegevens moet ophalen om zaken te bewijzen
- Burgers doen vaak zaken op een onvoldoende betrouwbaarheidsniveau wanneer zij inloggen of hun gegevens delen, zo wordt voor medische gegevens nu niet altijd een hoog betrouwbaarheidsniveau gevraagd
Behaalde resultaten
- Wetsvoorstel Wet digitale overheid (verwachte ingangsdatum 2023). De Wet digitale overheid (WDO) regelt dat Nederlandse burgers en bedrijven veilig en betrouwbaar kunnen inloggen bij de (semi-)overheid. Mensen hebben onder deze wet een keuze qua inlogmiddel
- Breed gebruik en hoge gebruikstevredenheid DigiD
- NL inzet bij onderhandelingen op het Europese Digitale Identiteit Raamwerk (eIDAS revisie) lijken succesvol. Oa. Unieke identifier, betrouwbaarheidsniveau en aandacht voor risico’s
- Nederland is voorbeeld land qua publieke, private en wetenschappelijke ontwikkelingen op domein digitale identiteit (IRMA, MedMij, Datakeeper, Mobiel Rijbewijs, Vastgoed wallets, vID, MijnGegevens, QTSP adoptie)
| Nr. | Doelen | Beoogde indicatoren |
|---|---|---|
| 1 | Het stelsel voor toegang tot digitale overheidsdiensten wordt uitgebreid, zodat private partijen identificatiediensten kunnen leveren met behoud van privacy voor burgers. Zo kunnen mensen deze inlogmiddelen gebruiken in de publieke en private sector. Ook gaat de overheid een publiek inlogmiddel voor bedrijven leveren |
|
| 2 | Burgers kunnen erop vertrouwen dat dienstverleners inlogmiddelen vragen, zowel publiek en privaat, op een passend betrouwbaarheidsniveau zodat ze veilig en betrouwbaar zaken kunnen doen |
|
| 3 | Nederlandse bevolking heeft de mogelijkheid veilig, privacy vriendelijk, toegankelijk en betrouwbaar een ID-wallet te gebruiken en hiermee makkelijker digitaal zaken te doen (zoals inloggen, gegevens delen, handtekeningen zetten en decentraal autorisaties beheren) |
|
3.2 Hoogwaardig identiteitsstelsel, waaronder inlogmiddelen en een wallet | Acties
| Nr. | Actiebeschrijving | Resultaat t/m 2023 |
Resultaat t/m 2025 |
Uitvoerder Door wie, met wie |
|---|---|---|---|---|
| 1 | Opstellen Europese Digitale identiteit Raamwerk (revisie eIDAS verordening) |
|
|
BZK, EZK, EC |
| 2 | Ontwikkelen NL publieke open source wallet met de hoogste eisen qua gegevensbescherming, informatieveiligheid en toegankelijkheid |
|
|
BZK, VWS, OCW, IenW, KNB, Logius, RvIG, ICTU, RDW, DUO, AT, medeoverheden |
| 3 | Vormen stelsel digitale toegang (eID toegangsmiddelen) |
|
|
BZK, Logius, RvIG, diverse uitvoerders + medeoverheden |
| 4 | Innoveren op technisch en juridisch gebied om het mogelijk te maken voor mensen om gegevens bij de overheid op te halen en deze te delen met anderen |
|
BZK | |
| 5 | Als Nederland deelnemen aan Europese large scale pilots met ID-wallets |
|
|
BZK, IenW, OCW, RDW, RvIG, ICTU, DUO, AT |
| 6 | Het stellen van een norm voor inlogmiddelen van het juiste betrouwbaarheids-niveau (eIDAS) in de publieke sector |
|
|
BZK, alle uitvoeringsorganisaties en medeoverheden die beschikkingen opstellen |
| 7 | Inrichten van een Nederlands stelsel van toelating voor ID-wallets die voldoen aan de publieke waarden die in Nederland belangrijk zijn |
|
|
BZK, AT, wallet aanbiedende partijen + dienstverleners |
3.3 Algoritmes reguleren | Overzicht
Maatschappelijke opgave
Regie op je digitale leven betekent onder meer dat men erop kan vertrouwen dat digitale systemen, waaronder algoritmes, aan publieke waarden voldoen en dat men begrijpt hoe deze werken. Bij bedrijven en de overheid is dit op het moment geen gegeven.
- Het is voor de maatschappij nu onvoldoende duidelijk welke normen, gebaseerd op publieke waarden, er voor algoritmes gewaarborgd moeten zijn. Zo heeft bijvoorbeeld de belastingdienst bij toeslagen gebruik gemaakt van een zelflerend algoritme dat voor de controle op fraude selecteert op inkomen, met een hogere risicoscore voor lage inkomens
- Algoritmes die de overheid gebruikt zijn niet altijd transparant waardoor burgers de digitale wereld soms ervaren als ‘black box’. Denk bijvoorbeeld aan het algoritme dat bepaalt of er onderzoek op de bewoning van een adres gedaan gaat worden. Het moet uitlegbaar zijn wat er uit een algoritme komt
Behaalde resultaten
- Instrumenten digitaal (AI) bewustzijn: AI parade (bij NL bibliotheken)
- Nederlandse inzet in EU AI Act heeft geleid tot sterkere opname van mensenrechten in de risicobeoordeling bij hoge risico AI systemen en aanvullende maatregelen die transparantie en rechten van natuurlijke personen versterken
- ELSA labs (ethical, legal, societal aspects) voor mensgerichte AI gestart waarin samengewerkt wordt aan in de praktijk realiseren van algoritmes die voldoen aan mensenrechten en publieke waarden
| Nr. | Doelen | Beoogde indicatoren |
|---|---|---|
| 1 | We voeren als overheid mensenrechtentoetsen op algoritmes uit. We stellen duidelijke eisen aan overheidsorganisaties in een implementatiekader inzet van algoritmen |
|
| 2 | Bedrijven die in Nederland hoog-risico AI-systemen aanbieden hebben op hun producten een CE-markering en tonen aan dat ze voldoen aan publieke waarden, waaronder mensenrechten |
|
| 3 | De hoog-risico algoritmes die we als overheid gebruiken hebben een CE-markering en zijn inzichtelijk tenzij er een wettelijke grondslag is dit niet te doen |
|
| 4 | Wettelijke verankering van het bovenstaande door actieve bijdrage aan EU, Raad van Europa en VN om publieke waarden rond AI en algoritmes te borgen |
|
Noot: de maatschappelijke opgave en doelen zijn in lijn met de verzamelbrief publieke controle op algoritmen van 7 oktober 2022
3.3 Algoritmes reguleren | Acties
| Nr. | Actiebeschrijving | Resultaat t/m 2023 |
Resultaat t/m 2025 |
Uitvoerder Door wie, met wie |
|---|---|---|---|---|
| 1 | Inrichten publiek algoritmeregister |
|
|
BZK, ICTU, medeoverheden en uitvoeringsorganisaties |
| 2 | Transparant maken welke algoritmes en onderliggende ‘regels’ gehanteerd worden binnen de overheid |
|
|
BZK, JenV, medeoverheden |
| 3 | Opstellen algemeen geldende inkoopvoorwaarden voor algoritmes die de overheid inkoopt bij derden |
|
|
Rijksbreed, medeoverheden |
| 4 | Ontwikkelen implementatiekader voor toepassing van algoritmes door de overheid |
|
|
Rijksbreed, medeoverheden |
| 5 | Vanuit EU AI Act: Verbieden van bepaalde algoritmes, en verplichten dat algoritmes met een hoog risico voor mensen een CE-markering hebben en moeten worden geregistreerd in een Europese database |
|
|
BZK, JenV, EZK |
| 6 | Inrichten algoritmetoezichthouder |
|
|
BZK, EZK, JenV, medeoverheden, AP, AT |
| 7 | Opstellen van richtlijnen voor het toepassen van algoritmes in sectoren zoals de zorg en de overheid om in te brengen in de EU |
|
BZK, VWS, JenV, medeoverheden |
4 Een digitale overheid die waardengedreven en open werkt voor iedereen
4.1 Verbeteren informatiehuishouding voor openbaarheid van bestuur | Overzicht
Maatschappelijke opgave
Nederlandse overheden en overheidsorganisaties zijn verplicht om open te zijn: handelingen en besluiten moeten transparant en te reconstrueren zijn bij het Rijk én bij mede-overheden. Daarvoor moet informatie vindbaar zijn, zonder twijfels over de juistheid of echtheid. De informatie moet bovendien worden verstrekt binnen wettelijke kaders en termijnen. Met de huidige informatiehuishouding lukt dit nog niet goed. Dit schaadt het vertrouwen in de capaciteiten en welwillendheid van de overheid en dit beperkt de ‘nieuwe politieke cultuur’. De informatiehuishouding moet dus beter: we moeten burgers, organisaties (incl. media) en parlement, na verzoeken én pro-actief, inzicht geven in (beweegredenen achter) het handelen en de besluiten van de overheid. Een betere informatiepositie van burgers en organisaties helpt hen om de overheid ter verantwoording te roepen en om belangen te behartigen. Een adequate informatie-huishouding draagt ook bij aan efficiënt en effectief werken binnen de overheid zelf.
Behaalde resultaten
- De Wet open overheid (Woo) is sinds mei 2022 van kracht. De Woo verplicht overheidsorganisaties om bepaalde informatie actief openbaar te maken. Zo worden vanaf 20 september 2022 (Prinsjesdag) bij álle stukken gericht aan het parlement ook de onderliggende ‘beslisnota’s’ meegestuurd
- Actieplannen zijn reeds opgesteld en worden nu uitgevoerd, zoals Open op Orde (Rijksbreed), departementale actieplannen, Woo Meerjarenplan (VNG/gemeentes) en het IDA – Woo-project (IPO/provincies)
- De hele rijksdienst heeft nu inzicht in wat de stand is van hun informatiehuishouding
- Een Regeringscommissaris Informatiehuishouding is benoemd en begonnen met het aansporen van de rijksbrede veranderopgave ten aanzien van de informatiehuishouding
- Er is een Adviescollege Openbaarheid en Informatiehuishouding ingesteld dat monitort, bemiddelt en gevraagd en ongevraagd adviseert
| Nr. | Doelen | Beoogde indicatoren |
|---|---|---|
| 1 | De overheidsinformatie is duurzaam toegankelijk voor openbaarmaking via uniforme en open standaarden, doordat systemen en werkprocessen op orde zijn en een cultuuromslag heeft plaatsgevonden (met een organisatiespecifieke aanpak) Noot: De informatiehuishouding van bijv. een beleidsdepartement vergt een andere inrichting dan van bijv. een uitvoeringsorganisatie of inspectie |
|
| 2 | Verzoeken van burgers en organisaties om openbaarmaking van overheidsinformatie worden tijdig en volledig afgehandeld (informatie op verzoek) door adequate sturing, werkprocessen en vindbare informatie (zie ook doel 1) |
|
| 3 | Actieve openbaarmaking van overheidsinformatie is technisch mogelijk en ingeregeld, om zo als overheid te gaan handelen vanuit openheid; systemen, werkprocessen en de cultuur zijn hierop ingericht, en het is helder wat wanneer gepubliceerd wordt Noot: Dit betreft in eerste instantie de 17 informatiecategorieën uit de Woo |
|
Extra opmerkingen op deze pagina
- De Minister van Binnenlandse Zaken is verantwoordelijk voor het openbaarheidsbeleid.
- De Staatssecretaris van Digitalisering en Koninkrijksrelaties is verantwoordelijk voor het verbeteren van de informatiehuishouding.
- De Regeringscommissaris Informatiehuishouding jaagt deze prioriteit aan.
4.1 Verbeteren informatiehuishouding voor openbaarheid van bestuur | Acties
| Nr. | Actiebeschrijving | Resultaat t/m 2023 |
Resultaat t/m 2025 |
Uitvoerder Door wie, met wie |
|---|---|---|---|---|
| 1 | Uitvoeren generieke actieplan Open op Orde, met (1) versterken professionaliteit door beter personeelsbeleid, (2) organiseren actief informatiebeheer in de organisatie, (3) harmoniseren en standaardiseren IT-informatiesystemen, en (4) inrichten sturing, planning en dashboards |
|
|
BZK/OCW voor Rijk (Open op Orde / RDDI), alle departementen |
| 2 | Opstellen van specifieke actieplannen voor departementen en decentrale overheden opdat de verbetering van openbaarmaking binnen alle overheidsorganisaties plaatsvindt |
|
|
Alle departementen, BZK (CIO Rijk) VNG voor gemeentes (Woo Meerjarenplan) IPO voor provincies (IDA Woo-project) UvW voor waterschappen |
| 3 | Implementeren en uitvoeren Wet open overheid (Woo) waarmee de toegang tot informatie (op verzoek en actief) is geregeld; incl. technische randvoorwaarden zoals het Platform Open Overheidsinformatie (PLOOI) en notificaties bij nieuwe publicaties op grond van de Wet Elektronische Publicaties |
|
|
BZK (voor PLOOI: KOOP), Rijksbreed Medeoverheden Uitvoeringsorganisaties |
| 4 | Moderniseren en implementeren nieuwe Archiefwet, incl. Archiefbesluit en Archiefregeling die beter aansluiten op de vereisten voor het beheren/bewaren van digitale informatie (lifecyclemanagement) en bijdraagt aan het eerder openbaar worden van te bewaren informatie |
|
|
OCW, Rijksbreed |
| 5 | Inrichten sterker toezicht en coördinatie op informatiebeheer via o.a. Regeringscommissaris, Inspectie Overheidsinformatie & Erfgoed en CIO Rijk |
|
Regeringscommissaris | Adviescollege OI |
| 6 | Verkennen en uitwerken voorstel “Algemene informatiewet” die samenhang tussen informatiewet- en regelgeving creëert en sturing op inrichting informatiehuishouding en informatievoorziening ondersteunt | Afhankelijk van uitkomst verkenning streven naar:
|
Afhankelijk van uitkomst verkenning:
|
BZK / Regeringscommissaris, Programma Open op Orde |
4.2 Verbeteren gegevenshuishouding voor burgers en organisaties | Overzicht
Maatschappelijke opgave
Het gebruik van data door de overheid kan veel kansen bieden, maar roept ook wantrouwen op, bijv. door de Toeslagenaffaire. Het is daarom essentieel dat gegevens altijd worden verzameld, opgeslagen en verwerkt op basis van heldere wettelijke en principiële waarden (bijv. respecteren AVG, privacy, non-discriminatie, regie van burger, etc.).
Noot: 1. Zie m.b.t. de waarden: 2.1 “Publieke waarden borgen”; 2.2 “Borgen van privacy, verantwoord datagebruik en vergroten transparantie over gegevensverwerking en–uitwisseling“; 3.1 “Regie op eigen gegevens” en 3.3 “Algoritmes reguleren” Met deze waarborgen kan gericht gebruik van (burger)gegevens veel maatschappelijke waarde creëren, bijvoorbeeld omdat dit het Rijk en gemeenten helpt om te begrijpen wie wanneer welke hulp nodig heeft. Daarvoor zijn goede afspraken en samenwerkingen tussen overheden nodig, in lijn met het burgerbelang en de wet. Niet-persoonlijke, open data van de overheid kan daarnaast nuttig zijn voor (onderzoeks) activiteiten van burgers, bedrijven en andere organisaties. Ook daarvoor is de kwaliteit van data essentieel (o.a. actualiteit en representativiteit); die basis is nu niet op orde.
Behaalde resultaten
- Door meerdere centrale en decentrale overheidsorganisaties wordt actief open data gepubliceerd, of worden andere innovatieve initiatieven ontplooit m.b.t. data (zie www. digitaleoverheid.nl/initiatief voor een overzicht van initiatieven)
- Vanuit het Common Ground-initiatief verbeteren en verbeterden gemeentes, waaronder Utrecht, Haarlem en Den Bosch, de omgang met data (efficiënter en in lijn met actuele wetgeving), door data in uniforme vorm op te slaan, opslag los te koppelen van specifieke werkprocessen en applicaties, en door data aan de bron te raadplegen met APIs (i.p.v. veelvuldig kopiëren en opslaan op meerdere plekken)
- Introductie van regels voor (één) data-ethiek in de publieke sector
- Interbestuurlijke datastrategie is vastgesteld
| Nr. | Doelen | Beoogde indicatoren |
|---|---|---|
| 1 | Een veilige, wettelijke en waardengedreven opslag en omgang met data (bijv. structureel borgen van AVG, privacy en regie), waardoor vertrouwen onder burgers ontstaat, met o.a. heldere eisen voor toegang en gebruik van data |
|
| 2 | Een hoge kwaliteit van data door een adequate data-architectuur, systemen en richtlijnen maakt het voor de overheid mogelijk om meer waarde voor specifieke burgers en organisaties te creëren en om betere algemene beleidskeuzes te maken |
|
| 3 | Waar dat nuttig, nodig, toegestaan en in lijn met het belang en de wens van de burger is, worden burgergegevens gebruikt en gedeeld als één overheid, waartoe de juiste afspraken/governances, standaarden en voorzieningen zijn ingericht Percentage van de bestuursorganen dat de Woo-informatiecategorieën openbaar maakt op PLOOI |
|
| 4 | Niet-persoonsgerelateerde gegevens van overheden en publieke organisaties zijn waar mogelijk als open data beschikbaar, zodat burgers, bedrijven en andere organisaties deze kunnen benutten voor hun (onderzoeks)activiteiten |
|
4.2 Verbeteren gegevenshuishouding voor burgers en organisaties | Acties
| Nr. | Actiebeschrijving | Resultaat t/m 2023 |
Resultaat t/m 2025 |
Uitvoerder Door wie, met wie |
|---|---|---|---|---|
| 1 | Benoemen Chief Data Officer per ministerie om sturing en toezicht op beheer/gebruik van data te versterken |
|
|
BZK (CIO Rijk), alle departementen |
| 2 | Beïnvloeden van Europese data-regelgeving in lijn met Nederlandse publieke waarden met actieve lobby en samenwerking op EU-niveau | BZ/EZK/BZK | ||
| 3 | Implementeren van wet- en regelgeving (nieuw én bestaand), zoals AVG en nieuwe EU-Acts, actief naleven van kaders m.b.t. data door bewustzijn onder medewerkers, en transparantie hierover |
|
|
BZK (CIO Rijk / Directie DO), vooral ministeries met uitvoeringsorganisaties (mede als bronhouder van data), Medeoverheden |
| 4 | Inrichten van ordentelijk gegevensbeheer (“boekhouding”) met inzicht in welke gegevens er zijn, de betekenis in relatie tot beleid en wet (o.a. grondslag), dataclassificaties, met wie het gedeeld wordt en de verantwoordelijken |
|
|
BZK, Rijksbreed incl. uitvoeringsorganisaties (mede als bronhouder van data), Medeoverheden |
| 5 | Verbeteren delen van data tussen overheden en (semi-)publieke organisaties door o.a. borging van juridische grondslag, inrichting (data)keten en de vereiste governance per keten (o.a. via het Common Ground-initiatief en een federatief datastelsel, en daarbij ook leren van initiatieven in het buitenland zoals Solid in België) |
|
|
BZK (via IBDS), departementen binnen eigen domeinen (bijv. VWS voor zorg), uitvoeringsorganisaties |
| 6 | Vergroten van aanbod van open data vanuit de Rijksoverheid, mede-overheden en publieke organisaties (ter illustratie: het KNMI Data Platform of RIONED rond stedelijk waterbeheer) |
|
BZK, departementen binnen eigen domeinen (bijv. VWS voor zorg), andere overheidsorganisaties met voor het publiek relevante data | |
| 7 | Benutten kansen van data door o.a. innovatie door samenwerking tussen overheden, markt en wetenschap op gebied van: best practices delen, applicaties, data-ecosystemen/labs, en stimuleren van benutten open data (zoals bijv. door LNV met Geonovum m.b.t. geodata en KNMI met ARISTOTLE), waarbij knelpunten waar mogelijk worden weggenomen (juridisch, technisch en/of organisatorisch) |
|
|
BZK (CIO Rijk & via IBDS), departementen op specifieke thema’s, uitvoeringsorganisaties |
4.3 Versterken ICT-organisatie en -systemen van het Rijk | Overzicht
Maatschappelijke opgave
ICT is essentieel voor het doenvermogen van een moderne Rijksoverheid; dat stelt eisen aan de techniek, maar ook aan de mens en organisatie. ICT is namelijk mensenwerk: digitaal werken moet het hart vormen van beleid en uitvoering. De plannen die het Rijk maakt moeten dus niet alleen financieel, maar ook digitaal onderbouwd en verankerd zijn, met transparante kosten en baten. Daarvoor is een professionele ICT-organisatie nodig die digitaal talent aantrekt met een aantrekkelijke werk- en leeromgeving. Qua technologie moet eerst de basis op orde: dat betekent het ‘opruimen’ van oude systemen (verbeteren, integreren of uitfaseren), zodat ruimte ontstaat voor een innovatief ICT-landschap en generieke voorzieningen, met waar mogelijk gebruik van open source en standaarden. Daarbij wil de overheid midden in de maatschappij staan: we moeten het doen voor de burger, en leren van de wetenschap en de markt.
Behaalde resultaten
- CIO Rijk voert nu de rijksbrede coördinatie op de versterking van de informatievoorziening en ICT van het Rijk, in afstemming met het CIO-beraad, de CISO-raad en de CTO-raad
- Binnen het I-strategiethema ‘Digitale weerbaarheid’ wordt gewerkt aan onder andere cyberveiligheid en privacy, en komen bij het thema ‘Data en algoritmen’ kaders voor maatschappelijke behoeften als een digitale identiteit en regie op gegevens aan bod, en werken we aan afspraken voor meer inzicht in de samenstelling en het gebruik van algoritmen
- Maar ook andere randvoorwaardelijke zaken als digitale vaardigheden en een solide digitale infrastructuur worden uitgewerkt in respectievelijk de thema’s ‘I-vakmanschap’ en ‘ICT-landschap’
| Nr. | Doelen | Beoogde indicatoren |
|---|---|---|
| 1 | Verbeterde IT/IV-systemen en infrastructuur, met een modern ICT-landschap en de juiste afspraken, standaarden en voorzieningen, als basis voor een effectief functioneren van de overheid, intern en naar de burger [i-strategie – 3 & 4] |
|
| 2 | Een professionele IT/IV-organisatie in het hart van beleid, uitvoering, toezicht en handhaving, met sterk vakmanschap en effectieve besturing, die in staat is om de kansen van digitalisering te benutten en de daarvoor vereiste IT/IV-systemen kan ontwikkelen [i-strategie – thema 1, 7 & 9] |
|
| 3 | De kosten, baten, samenhang en stand van zaken van de IT/IV-activiteiten van het Rijk zijn transparant en inzichtelijk voor parlement en maatschappij [i-strategie – thema 8]I |
|
| 4 | Het Rijk heeft een actieve samenwerking met mede-overheden, bedrijven en de wetenschap waardoor het Rijk sneller leert, innoveert en effectiever inkoopt [i-strategie – thema 10] |
|
4.3 Versterken ICT-organisatie en -systemen van het Rijk | Acties
| Nr. | Actiebeschrijving | Resultaat t/m 2023 |
Resultaat t/m 2025 |
Uitvoerder Door wie, met wie |
|---|---|---|---|---|
| 1 | Opzetten Architectuurboard Rijk, onder leiding van de Rijksarchitect die de I-landschappen onder (enterprise) architectuur op orde gaat brengen (dat betreft dus niet de primaire processen) |
|
|
BZK (CIO Rijk), Rijksbreed incl. grote uitvoerders Noot: Zoals DUO, BD, UWV, RWS, DJI, NP |
| 2 | Implementeren (normen) Rijksbrede Lifecycle Convenant m.b.t. rijksbrede samenwerking aan effectief lifecyclemanagement ICT-systemen voor beter inzicht in en aanpakken van legacy |
|
|
BZK (CIO Rijk), Rijksbreed incl. grote uitvoerders |
| 3 | Moderniseren Rijksbrede Digitale Infrastructuur (RDI) met juiste afspraken, standaarden en voorzieningen met sturing op rijksbrede principes: standaardisering, hergebruik en open source |
|
|
BZK (CIO Rijk), Rijksbreed incl. grote uitvoerders |
| 4 | Overstappen naar de cloud gebeurt veilig en verantwoord volgens een rijksbrede cloudstrategie (met oog voor Europese digitale soevereiniteit en veiligheid, en heldere afspraken over bijv. interoperabiliteit en dataportabiliteit) |
|
|
BZK (CIO Rijk), Rijksbreed incl. grote uitvoerders |
| 5 | Inzetten op goed opdrachtgeverschap bij de Rijksoverheid voor IV-/IT-diensten en het faciliteren van innovatief inkoopbeleid waarin moderne eisen en wensen (bijv. m.b.t. Europese digitale soevereiniteit, standaarden en harmonisering, openheid/open source, etc.) stevig verankerd worden |
|
|
BZK (CIO Rijk), Rijksbreed incl. grote uitvoerders |
| 6 | Structureel inzetten van technologiescan op bestaande diensten om de kansen te benutten van nieuwe technologie |
|
|
BZK (CIO Rijk), Rijksbreed incl. grote uitvoerders |
| 7 | Verduurzamen van ICT-keten van het Rijk onder coördinatie van Rijksbrede Werkgroep Verduurzaming ICT Rijksdienst |
|
|
BZK (CIO Rijk), alle departementen |
| 8 | Aantrekken van i-professionals en jong talent, onder andere door wervingsteams in samenwerking met het hoger onderwijs en concurrerende arbeidsvoorwaarden |
|
|
BZK (CIO Rijk), Rijksbreed incl. grote uitvoerders |
| 9 | Behouden van i-professionals en jong talent door het aantrekkelijker maken van de werkomgeving en ontwikkelmogelijkheden |
|
|
BZK (CIO Rijk), Rijksbreed incl. grote uitvoerders |
| 10 | Uitbreiden (verplicht) opleidingsaanbod van Rijksacademie voor Digitalisering en Informatisering Overheid (RADIO) voor meer I-kennis bij niet-I-personeel |
|
|
BZK (CIO Rijk), Rijksbreed incl. grote uitvoerders |
| 11 | Verdieping van departementale Informatieplannen tot volwaardige (digitaliserings)plannen o.b.v. heldere normen uit Besluit CIO-stelsel en verdere uitwerking in kwaliteitskader (o.a. uniformering) |
|
|
BZK (CIO Rijk), alle departementen |
| 12 | Versterken (normen voor) inzicht in de kosten én maatschappelijke waarde van IT/IV met een vernieuwd Rijks ICT-dashboard |
|
|
BZK (CIO Rijk), Rijksbreed incl. grote uitvoerders |
| 13 | Implementeren normen en verplichtingen uit Besluit CIO-stelsel m.b.t. digitaal leiderschap (waaronder lerend vermogen topkader) en rijksbrede IT/IV-governance (waaronder formalisering CTO– en CDO-rol), incl. uitwerken van Code Goed Digitaal Openbaar Bestuur (CODIO) |
|
|
BZK (CIO Rijk), Rijksbreed incl. grote uitvoerders |
| 14 | Anticiperen op digitale consequenties door het verplichten van een informatieparagraaf bij elk nieuw stuk beleid, uitvoering, toezicht en handhaving, en het uitbreiden van de uitvoeringstoets met een digitale component |
|
|
BZK, andere departementen, uitvoeringsorganisaties, medeoverheden (bij evt. doorwerking van centraal beleid) |
| 15 | Bevorderen samenwerking met markt met netwerkbijeenkomsten en gemeenschappelijke opleidingstrajecten |
|
|
BZK (CIO Rijk), Rijksbreed incl. grote uitvoerders |
5 Versterken van de digitale samenleving in het Caribisch deel van het Koninkrijk
5.1 Versterken van de digitale samenleving in het Caribisch deel van het Koninkrijk | Overzicht
Maatschappelijke opgave
Burgers en bedrijven in Caribisch Nederland moeten op een gelijkwaardig niveau kunnen meedoen in de digitale samenleving. Dat is vaak nog niet het geval. Dienstverlening van de (semi)overheid is nog niet optimaal en de digitale overheid staat nog in de kinderschoenen. Mensen moeten nog vaak naar loketten toe en stukken schriftelijk indienen. Dit is tijdrovend en foutgevoelig. Wat al wel digitaal geregeld kan worden gebeurt nog niet altijd op een voldoende veilige manier. Daarnaast heeft pas zo’n 85% van de burgers toegang tot internet in het huishouden, is waarschijnlijk 1 op de 5 burgers niet digivaardig en wordt vooral op Saba en Sint Eustatius internet als duur, langzaam en instabiel ervaren. Op deze punten moeten we een inhaalslag maken. We gaan privacy en cyberveiligheid beter borgen. Ook gaan we investeren in de digitale samenleving. In de Caribische Landen binnen het Koninkrijk spelen soortgelijke vraagstukken, waar we de Landen bij faciliteren en ondersteunen.
Behaalde resultaten
- Structurele dekking in de rijksbegroting voor de subsidiëring van internetabonnementen voor burgers in Caribisch Nederland
- Een fiscaal nummer (CRIB) waarmee digitale belastingaangifte mogelijk is geworden in Caribisch Nederland, via het portaal “Mijn CN”
| Nr. | Doelen | Beoogde indicatoren |
|---|---|---|
| 1 | De dienstverlening van de (semi)overheid op Caribisch Nederland is op een gelijkwaardig niveau als in Europees Nederland, zowel digitaal als fysiek. Publieke dienstverlening is toegankelijk en hoogwaardig voor alle burgers en bedrijven. Dit wordt verplicht, zoveel mogelijk op basis van dezelfde (wettelijke) normen als die gelden voor Europees Nederland. Wettelijke belemmeringen die ontstaan door verschil in wet- en regelgeving met Europees Nederland worden waar mogelijk weggenomen |
|
| 2 | Toegang tot het internet verzekeren in Caribisch Nederland en iedereen – alle burgers en bedrijven – vaardig en veilig mee laten doen in het digitale leven:
|
|
| 3 | Transitie naar digitale samenleving in Caribisch Nederland op gang brengen door middel van investeringen |
|
| 4 | De Landen faciliteren en ondersteunen in hun transitie naar digitale samenleving |
|
5.1 Versterken van de digitale samenleving in het Caribisch deel van het Koninkrijk | Acties
| Nr. | Actiebeschrijving | Resultaat t/m 2023 |
Resultaat t/m 2025 |
Uitvoerder Door wie, met wie |
|---|---|---|---|---|
| 1 | Identiteits- en toegangsstelsel door ontwikkelen |
|
|
BZK, RViG, OCW/DUO, Caribische openbare lichamen, Rijksdienst Caribisch Nederland |
| 2 | Uitvoeren plan van aanpak “Overheidsdienstverlening Caribisch Nederland fysiek en digitaal op gelijkwaardig niveau” |
|
|
BZK, Caribische openbare lichamen, Rijksdienst Caribisch Nederland, OCW, VWS, FIN, SZW |
| 3 | Uitvoeren plan van aanpak om betaalbaarheid, beschikbaarheid en stabiliteit van internet te vergroten |
|
|
EZK, BZK, Caribische openbare lichamen, telecomaanbieders |
| 4 | Digitale vaardigheden vergroten |
|
|
BZK, OCW, Caribische openbare lichamen, Bibliotheken |
| 5 | Veilig en vertrouwd online in Caribisch Nederland |
|
|
BZK, NCSC |
| 6 | Propositie groeifonds 4e ronde opstellen |
|
|
BZK, Caribische openbare lichamen, EZK, OCW |
| 7 | Met de Landen bepalen hoe we ze kunnen faciliteren en ondersteunen bij de transitie naar Digitale Samenleving en nadere acties bepalen |
|
|
BZK, EZK, OCW, Aruba, Curaçao, Sint Maarten |
Colofon
Werkagenda waardengedreven digitaliseren
Versterken van de digitale samenleving in het Caribisch deel van het Koninkrijk
Naar een veilige, inclusieve en kansrijke digitale samenleving
De Werkagenda Waardengedreven Digitaliseren is een uitgave van de Rijksoverheid
Digitaleoverheid.nl/werkagenda
November 2022
