Software die de overheid maakt (of laat maken) moet zo veel mogelijk open source zijn. Dit betekent dat de broncode vrij toegankelijk en herbruikbaar moet zijn. Dat is de kern van de in 2020 geïntroduceerde beleidslijn ‘Open, tenzij’. De ‘tenzij’ komt voort uit de weigeringsgronden van de Wet Open Overheid. Broncode van overheidssoftware is immers overheidsinformatie.
Maatschappelijke waarden realiseren
Er zijn verschillende goede redenen om de broncode van overheidssoftware openbaar te maken.
Transparantie en vertrouwen
Een belangrijk voordeel is dat de werking van de software en de functies die daarmee worden uitgevoerd voor iedereen inzichtelijk zijn. Dat inzicht geeft vertrouwen in hoe de software werkt en past bij het streven naar een transparante overheid.
Samenwerken
Open source biedt ook mogelijkheden om op een nieuwe manier samen te werken met ketenpartners en medeoverheden. Zo draagt het bij aan een effectief en efficiënt openbaar bestuur. Ook biedt het kansen om de samenwerking met inwoners en ondernemers te vergroten.
Veiligheid
Het openbaar maken van de broncode biedt anderen de kans om de software kwaliteit te toetsen en op fouten of risico’s te onderzoeken. Dit kan bijdragen aan het vergroten van de veiligheid en betrouwbaarheid van de software (het ‘vele ogen principe’). Afhankelijk van de open source licentie kunnen anderen de code zelf ook verbeteren. Dit zijn vaak ontwikkelaars of beheerpartijen die in hun digitale toepassingen gebruik maken van open source.
Efficiency en innovatie
Open source kan innovatie -en ontwikkelprocessen versnellen en licentiekosten besparen. Het bevordert hergebruik en verlaagt daarmee de ontwikkelkosten van software. Ook stimuleert het innovatie en economische groei, vanwege goedkopere toegang tot software en mogelijkheden om deze te vermarkten en te benutten in eigen diensten. Ontwikkelaars kunnen gebruik maken van elkaars ideeën en hoeven niet blanco aan een applicatie of softwareoplossing te beginnen.
Flexibiliteit en onafhankelijkheid
Open source verhoogt de flexibiliteit in het gebruik van software en verkleint de kans op (kostbare) migratietrajecten omdat de afhankelijkheid van één leverancier wordt vermeden (vender lock-in). Het kan overheden minder afhankelijk maken van grote en machtige marktpartijen.
Relevante documenten
- Kamerbrief: Vrijgeven van de broncode van overheidssoftware, BZK, 17 april 2020
- Bijlage: Overwegingen bij ‘open, tenzij’ en aanpak open source 2020-2021, BZK, 17 april 2020
- Rapport: Onderzoek publiceren Open Source Software, Gartner, 11 oktober 2017
