Door te innoveren wil de Nederlandse overheid vooroplopen bij het gebruik van nieuwe digitale technieken. Tegelijkertijd willen we als overheid alle burgers en ondernemers én hun rechten beschermen als die door nieuwe ontwikkelingen onder druk komen te staan.
Bedrijven, instellingen en overheden investeren in het gebruik van nieuwe technologische mogelijkheden en passen deze toe. Tegelijkertijd komen steeds meer data beschikbaar. Wat we intoetsen op internet, de communicatie tussen apparaten die aangesloten zijn op internet, het levert allemaal nieuwe data op. Uit deze immense hoeveelheden data (‘big data’) kunnen computers door algoritmen steeds sneller informatie filteren en gebruiken. De nieuwe mogelijkheden die technologie en data ons bieden vragen om extra aandacht voor rechten en waarden.
Een voorbeeld hiervan is kunstmatige intelligentie: hebben we als mens in de toekomst nog zeggenschap over wat de computer beslist? Beslissen we zelf over ons gedrag of worden we daarin onbewust gestuurd? Hoe gaan we om met de effecten van digitalisering op de relatie tussen overheid en burger en op de democratie? Eigenlijk gaat het om de vraag: in wat voor soort samenleving willen we leven? Welke gevolgen hebben deze ontwikkelingen voor de organisatie van de overheid?
Ook de overheid gebruikt algoritmen en (big) data voor het nemen van haar besluiten, het leveren van diensten, en toezicht en handhaving. Als computerprogramma’s gaan bepalen of iemand in aanmerking komt voor een vergunning, waar blijft dan nog de menselijke maat? Hoe weten we nog of dat besluit wel klopt? Ook met algoritmen tot stand gekomen besluiten moeten voldoen aan de eisen van de Algemene wet bestuursrecht. We onderzoeken hoe er adequaat toezicht op de integriteit van data en algoritmen mogelijk is. Dat hoort bij goed openbaar bestuur en versterkt het vertrouwen van burgers en ondernemers in de overheid.
Soms gaat het bij het realiseren van onze ambities om verschillende waarden. Dit kan dilemma’s oproepen. Zo willen we enerzijds dat mensen zich veilig voelen en dat zij zo goed mogelijk persoonlijk worden bediend en anderzijds hebben mensen recht op privacy. Technologie kan een oplossing bieden, bijvoorbeeld met behulp van blockchain. Daarnaast hebben we natuurlijk altijd nog wetgeving om waarden te borgen.