NL DIGIbeter Agenda Digitale Overheid

Digitalisering verandert onze maatschappij ingrijpend en is tegelijkertijd essentieel om de maatschappij draaiende te houden. De uitbraak van het coronavirus en de gevolgen daarvan tonen dat nog eens extra aan. Juist nu blijkt de meerwaarde van investeringen in een goed gedigitaliseerde overheid. Die dragen bijvoorbeeld bij aan het organiseren van levensreddende zorg en aan goede overheidsdienstverlening.

Juist nu blijkt hoe belangrijk het is dat burgers en ondernemers digitaal bij de overheid terecht kunnen; voor hulp en steunmaatregelen. En juist nu blijkt hoe belangrijk het is dat iedereen mee kan blijven doen.

Digitalisering gaat om veel meer dan het digitaliseren van papieren processen. Het gaat ook om veranderingen in de werkwijze en communicatie van de overheid. Om hoe we onze dienstverlening organiseren en maatschappelijke vraagstukken op- en aanpakken. Dit soort veranderingen noemen we digitale transformatie. In eerste instantie werd digitalisering als iets technisch gezien; iets van bedrijfsvoering dat zich vooral achter de schermen afspeelt. Tegenwoordig is digitalisering een zeer belangrijke kwestie. Dat is ook 1 van de conclusies van de Tijdelijke Commissie Digitale Toekomst. Bovendien past deze visie bij een mondiale trend. Digitalisering is genoemd als 1 van de topprioriteiten van de Europese Commissie. Om invulling te geven aan digitalisering als zeer belangrijke kwestie heeft het kabinet de Nederlandse Digitaliseringsstrategie uitgebracht. Als onderdeel daarvan is, zoals aangekondigd in het regeerakkoord ‘Vertrouwen in de toekomst’, een brede Agenda Digitale Overheid ontwikkeld. Deze agenda kreeg in 2018 de naam NL DIGIbeter en wordt jaarlijks geactualiseerd.

De afgelopen 3 jaar hebben we belangrijke inzichten opgedaan. Zowel nationaal als internationaal, onder meer in Estland en Singapore. Een van de belangrijkste inzichten is dat het vormgeven van de publieke sector van de toekomst vraagt om vergaande samenwerking tussen overheid, wetenschap en bedrijfsleven. Het fundament wordt daarbij gevormd door grondrechten en publieke waarden, zoals non-discriminatie en privacy. Vanuit dat fundament kunnen we verder bouwen aan de digitale transformatie van de overheid. Een overheid die werk wil maken van digitalisering, zal mee moeten in de trend van ‘ver-platform-ing’ en ‘ver-app-ing’. Dit heeft uiteraard gevolgen voor hoe we als overheden onderling met elkaar samenwerken, en mogelijk ook voor hoe we de overheid van de toekomst (moeten) organiseren. We stellen ons als overheidsorganisaties de vraag hoe wij kunnen bijdragen aan het oplossen van maatschappelijke opgaven, in plaats van dat wij primair uitgaan van de eigen taken en verantwoordelijkheden.

In NL DIGIbeter hebben we ingezet op deze publiek-private samenwerking. Door die samenwerking kunnen we mensen goed mee laten doen in de samenleving (Alliantie Digitaal Samenleven), technologie inzetten om zaken beter te maken (Blockchain Coalition en Nederlandse AI Coalitie) en innovaties stimuleren (Innovatiebudget, Start up in Residence en Small Business Innovation Research). Deze initiatieven zetten we voort, maar we stellen ons ook de vraag hoe innovaties breder kunnen worden ingezet, voor meer partijen of met een ander doel. Daarmee willen we zo veel mogelijk burgers en ondernemers van die innovaties laten profiteren.

Het uitgangspunt van digitale dienstverlening is dat we deze ontwerpen vanuit de leefwereld van mensen en bedrijven. De aanpak levensgebeurtenissen past geheel in die lijn. Vanuit concrete vragen en problemen van burgers en bedrijven gaan we knelpunten oplossen. Dit vraagt om samenwerking, afspraken en standaardisatie, en dus om centrale regie en coördinatie. De sturing en financiering van de basisinfrastructuur kan worden verbeterd. Dat blijkt uit een evaluatie van de governance en de doorbelasting van deze basisinfrastructuur. Een verbeteraanpak hiervoor wordt opgesteld in samenwerking met alle betrokken partijen.

Mede als gevolg van de coronacrisis, geven we de volgende 3 zaken in NL DIGIbeter 2020 extra aandacht.

1. We nemen extra maatregelen die ervoor zorgen dat iedereen (digitaal) mee kan blijven doen. Zo zorgen we met de actie #allemaaldigitaal ervoor dat duizenden mensen de beschikking krijgen over een gebruikte laptop of tablet, zodat ook zij digitaal mee kunnen doen. Deze actie is een gezamenlijk initiatief van publieke en private partijen en wordt gecoördineerd door de alliantie Digitaal Samenleven, NL Digital en SIVON.
   Ook is er een hulplijn geopend (0800-1508) om mensen te helpen die vastlopen bij het gebruik van een laptop of tablet.
   Met de Raad van Kinderen wordt samengewerkt om ouderen te helpen om digitaal meer contact te hebben en zo sociaal isolement te bestrijden.
2. We zorgen voor goede en betrouwbare digitale dienstverlening waardoor burgers en ondernemers ook op afstand zaken kunnen blijven doen met de overheid. Het is belangrijker dan ooit dat middelen voor digitale dienstverlening veilig, gebruiksvriendelijk en betrouwbaar zijn en aansluiten bij de eisen van deze tijd. We organiseren zaken zoveel mogelijk vanuit de levensgebeurtenissen van mensen.
3. De inzet van technologie om maatschappelijke doelen te realiseren laten we hand in hand gaan met de beantwoording van de (ethische) vragen die deze technologie oproept.

In NL DIGIbeter 2020 starten we elk hoofdstuk met een korte introductie. Daarna volgen de resultaten in de periode 2019-2020, een beknopte conclusie voor het vervolg en ten slotte de agenda voor de periode 2020-2021.

We gaan met alle rapporten en evaluaties nieuwe stappen zetten om de digitale transformatie van de overheid verder vorm te geven. In een veranderende wereld zal een overheid mee moeten blijven meebewegen. Alleen dan houden we vertrouwen. Alleen samen maken we Nederland DIGIbeter!