Tijdens een ontwikkelproces zijn de effecten van innovaties (op publieke waarden) niet altijd goed te voorspellen. Het is daarom belangrijk om de kwaliteit van het innovatieproces en de opbrengsten continu te monitoren en te evalueren. Aan het begin van een ontwikkeltraject moet je al goed nadenken over hoe je dat kunt doen. Wanneer er onvolkomenheden worden geconstateerd, is het van belang dat die gecorrigeerd kunnen worden en/of leiden tot een benodigde aanpassing.
- Maak monitoring onderdeel van het ontwikkelproces.
- Bouw correctiemogelijkheden in.
- Beschouw een evaluatie niet als een eindpunt.
1. Maak monitoring onderdeel van het ontwikkelproces
Iemand die zich bezighoudt met innovatie, moet zich herhaaldelijk de vraag stellen of de innovatie publieke waarden zal versterken of juist aantasten. Het gebruik van sensoren op straat kan mensen bijvoorbeeld een onprettig gevoel geven, waardoor zij een andere route nemen. Om een technologie zo nodig nog te kunnen verbeteren of aanscherpen, is het belangrijk om monitoring onderdeel te maken van het ontwikkelproces. Vaak is het belangrijk om ook de feedback van andere betrokken partijen te kunnen verwerken.
Methoden om effecten van innovatie te monitoren
Er zijn vele methodieken om tijdens een innovatieproces de effecten van de innovatie op waarden te monitoren. Development evaluation-methodieken helpen bijvoorbeeld grip te houden op innovatietrajecten in een complexe context. En impact evaluations en impact assessents maken het mogelijk om de impact van een innovatie ook tijdens het innovatieproces in beeld te brengen. Voor het betrekken van meerdere (externe) belanghebbenden kunnen participatieve methodieken worden ingezet.
Monitoring
2. Bouw correctiemogelijkheden in
Het maken van verkeerde keuzes is in een innovatietraject nooit helemaal te voorkomen. Daarom is het essentieel dat gemaakte fouten snel gecorrigeerd kunnen worden. Wanneer dit niet meer mogelijk is, kan automatisering tot grote problemen leiden. Eenmaal verkeerd ingevoerde data blijkt dan bijvoorbeeld niet meer te kunnen worden aangepast. Een bekend voorbeeld hiervan is de mevrouw die door verschillende instanties boetes kreeg opgelegd voor het niet betalen van premies voor een gestolen auto. Burgers mogen nooit het slachtoffer worden van dit soort rigide processen.
3. Beschouw een evaluatie niet als een eindpunt
Te vaak zien organisaties een evaluatie als het einde van het ontwerpproces. Zij vergeten dat een evaluatie het begin vormt van een nieuwe cyclus. Een voorbeeld: Een systeem waarmee burgers digitaal zaken kunnen doen met je organisatie, maar waarbij zij dit alleen voor zichzelf kunnen. Dan blijkt dat veel mensen dit ook voor hun oude vader of verstandelijk beperkte dochter deden, en dit in het nieuwe systeem niet meer kunnen. Daarmee valt een hele groep gebruikers buiten de boot en moet later met veel extra inzet deze functionaliteit alsnog worden toegevoegd. Dat gaat lastiger omdat het systeem vanuit privacy en veiligheidsoverwegingen daar nou nét niet op ingericht was. Dit voorbeeld laat zien waarom het een voordeel is om innovatietrajecten op een iteratieve manier vorm te geven. Je verkleint hiermee het risico dat noodzakelijke verbeteringen worden beoordeeld als ‘buiten scope’, omdat er geen middelen meer zijn om die verbeteringen door te voeren. Met een filosofie van permanent bèta kun je dit soort onverantwoorde situaties voor zijn.