Praktijkvoorbeelden

De behoefte aan informatie over de fysieke leefomgeving groeit met ieder initiatief en iedere wijziging van beleid. Door de digitalisering kunnen zaken ook vrijwel altijd en overal en sneller worden gedaan. Dat stelt andere eisen aan de interactie tussen overheden, burgers, bedrijven en elkaar. Het Digitaal Stelsel Omgevingswet helpt om de processen in de leefomgeving van Nederland eenvoudiger en beter te maken. In 2024 ondersteunt het Digitaal Stelsel Omgevingswet gebruikers optimaal bij de uitvoering van processen voor planvorming, vergunningverlening, toezicht en handhaving via kwalitatief goede informatie op het gebied van de fysieke leefomgeving. Het DSO levert integraal inzicht en overzicht voor de gebruikers en maakt het mogelijk dat (besluitvormings)processen sneller en beter voorspelbaar verlopen.
Dit komt uiteindelijk tot uiting in het projectbesluit, waarin het bevoegd gezag uitwerkt op welke manier het een project zal uitvoeren. In het projectbesluit geeft het bevoegd gezag aan welke oplossingen het heeft onderzocht. Ook staat erin hoe het bevoegd gezag burgers, bedrijven, maatschappelijke organisaties en bestuursorganen hierbij heeft betrokken. Het projectbesluit geeft dus aan hoe de participatie is uitgevoerd. Tot slot gaat het projectbesluit in op de (eventuele) oplossingen die derden hebben aangedragen. En op de adviezen van deskundigen hierover. Het projectbesluit wordt geodigitaal in het DSO ontsloten en op die manier gedeeld met alle betrokkenen.
RWS

Het datagedreven werken is onderdeel van de strategie van de AR. Het controleren van publieke uitgaven leent zich goed voor een datagedreven benadering. Er wordt gewerkt met grote databestanden die steeds vaker de basis vormen voor de rapportages. Doel nu is om dat in de organisatie verder te professionaliseren, onder andere door intensiever samen te werken met vooruitstrevende buitenlandse Rekenkamers, o.a. Noorwegen, Finland en het Verenigd Koninkrijk.
Algemene Rekenkamer

De Rijksdienst voor Ondernemend Nederland (RVO) ondersteunt ondernemers met subsidies, het vinden van zakenpartners, kennis en het voldoen aan wet- en regelgeving. RVO wilde meer inzicht krijgen in de achtergrondkenmerken en groeiprestaties van innovatieve en snelgroeiende bedrijven en ging daarom de samenwerking aan met CBS. De RVO-data van de Gazellen en Nieuwe Kampioenen werd gekoppeld aan het Algemeen Bedrijven Register (ABR) van CBS. En dat leidde in korte tijd tot belangrijke nieuwe inzichten. Uit de voorlopige conclusie van het onderzoek bleek onder meer dat vier op de vijf Nieuwe Kampioenen gebruik maakt van het instrumentarium van het ministerie van EZ. Bij de Gazellen is dit 41 procent. ‘Dat betekent dat we de juiste bedrijven bereiken’, aldus Wortelboer van RVO. ‘Dat is belangrijk, want als RVO willen we graag weten waar het EZ-instrumentarium het grootste effect heeft. Deze inzichten kunnen we doorgeven aan EZ, zodat ook beleidsmakers hun voordeel kunnen doen met deze informatie.’
CBS

Rijkswaterstaat koopt samen met het Ministerie van EZK een landelijk radarsatellietbestand in (InSAR). Rijkswaterstaat en EZK maken hier beide gebruik van en het levert daarnaast specifieke data op voor de Provincie Limburg en de gemeenten in het oude mijnbouw gebied. Op basis van het landelijk satellietbestand worden nieuwe instrumenten ontwikkeld waarmee bijvoorbeeld kan worden gemonitord en gerapporteerd over de toestand van assets (bruggen, sluizen, wegen en dijken).
In plaats van één keer per jaar te meten volgens de traditionele methode van veldmetingen, komt de satelliet twee keer per maand met nieuwe data. Het verzamelen van deze gegevens met satellieten levert daarnaast CO2- en energiebesparing op en vaak ook een kostenbesparing, bijvoorbeeld omdat er minder meetvoertuigen nodig zijn en het verkeer niet gehinderd wordt.
Er wordt onderzocht of de producten die op basis van het landelijk radarsatellietbestand kan worden ondergebracht bij de Geologische Dienst Nederland (TNO) / Basisregistratie Ondergrond (BRO). Er wordt gestreefd naar een publiekelijke beschikbaarheid (open data).
RWS

Het Eindhoven Data Centre (EDC) heeft datagedreven werken als fundament. De grote uitdaging daarbij is om integraal aan maatschappelijke vraagstukken te werken, denkend vanuit het perspectief van de burger. De praktijk was dat dit voorheen verkokerd vanuit de domeinen gebeurde (sociaal, publiek, veiligheid, ruimte). De databronnen zijn oorspronkelijk ook hierop gebaseerd. Het vergt een enorme transitie om integraal te kunnen samenwerken met data.
Drie voorbeelden waar datagedreven werken in Eindhoven wordt toegepast:

1. Gebiedsgericht werken: negen profielen van burgers op basis van CBS-data worden verrijkt met data uit andere bestanden (data over persoonsnetwerken en data over problematiek die in bepaalde gebieden speelt). De inzichten die dit heeft opgeleverd hebben geresulteerd in het aanpassen van processen bij stakeholders in de betreffende gebieden en aanpassingen in het beleid;
2. Crimeroom: aan statistische achtergrondkenmerken uit CBS-data worden profielen uit politiegegevens over slachtoffers en verdachten toegevoegd om hiermee politiebeleid te formuleren om preventief te werk te kunnen gaan;
3. Het Livinglab waarbij via experimenten met licht en geur wordt geëxperimenteerd met gedragsbeïnvloeding van uitgaanspubliek (Stratumseind).

Eindhoven

Asfaltonderhoud is jaarlijks een grote kostenpost. Voor rijkswegen bedragen die kosten circa 200 miljoen Euro per jaar. Door asfaltonderhoud beter te voorspellen met behulp van big data-analyse kunnen kosten worden bespaard. Efficiënter onderhoud van asfalt levert minder verkeershinder op, meer verkeersveiligheid, een lagere CO2-uitstoot en reductie van grondstof- en energieverbruik. Hiermee wordt bijvoorbeeld een bijdrage geleverd aan de transitie naar een duurzame economie. In een door EU-Interreg gefinancierd project (BE-GOOD, 2016-2020) werkt Rijkswaterstaat samen met Europese partners om het bedrijfsleven, met focus op het MKB, de mogelijkheid te bieden de voorspelling van asfaltonderhoud met big data ook bij andere overheden toe te passen. Hierdoor wordt hergebruik en opschaling van een succesvolle innovatie gestimuleerd. Onlangs is ook een samenwerking gestart met marktpartijen, kennisinstituten en andere overheden. In deze samenwerking combineren we elkaars data en kennis tot breed inzetbare instrumenten. Bijvoorbeeld instrumenten waarmee we onderhoud kunnen voorspellen en betere onderhoudsplanningen kunnen maken.
RWS

Persoonlijk data management (PDM), gaat over persoonsgegevens, of gegevens die herleidbaar zijn tot personen. Het gaat om twee elementen, ten eerste hoe de burger de regie krijgt over de eigen (persoons) gegevens waarover de overheid beschikt, en ten tweede hoe die gegevens – onder regie van de burger – ook elders ingezet kunnen worden.
BZK

BIM staat voor Bouwwerk Informatie Model. Een BIM Is een digitale weergave van de functionele en fysieke eigenschappen van een bouwwerk. Een virtuele versie van bijvoorbeeld een gebouw of infrastructuur, of het proces om daartoe te komen. De kern van BIM is het inwinnen en delen van informatie over assets (bruggen, sluizen, wegen en dijken) op een eenduidige manier tussen ketenpartners, zodat verschillende databronnen met elkaar kunnen communiceren of in samenhang kunnen worden geanalyseerd.
Het BIM wordt gebruikt door de partijen die bij het te realiseren bouwwerk betrokken zijn. Via open standaarden wisselen opdrachtgever, architect, adviseurs, aannemer en installateur onderling informatie uit. Gegevens worden één keer ingevoerd, en zijn voor alle betrokkenen beschikbaar. In essentie vormt BIM een nieuwe manier van samenwerken tussen deze partners, waarbij het integraal beheren van informatie tijdens de complete levenscyclus van het bouwwerk centraal staat.
Het BIM Loket stimuleert de implementatie van BIM in de Nederlandse bouwsector, door het gebruik van open BIM-standaarden te bevorderen. BIM Loket is het centrale aanspreekpunt voor informatie over open BIM-standaarden. Het BIM Loket verbindt de relevante kennisorganisaties in Nederland en coördineert en versterkt de onderlinge aansluiting, zowel nationaal als internationaal. Het BIM Loket is een onafhankelijke stichting, zonder winstoogmerk. De Stichting BIM Loket is op 30 april 2015 opgericht. Het BIM Loket is een initiatief van diverse kennis- en standaardisatie- organisaties (waaronder CROW en Geonovum) en de Bouw Informatie Raad (BIR). In de BIR zijn zes geledingen van de bouwkolom vertegenwoordigd: opdrachtgevers, opdrachtnemers, ingenieursbureaus, installateurs, architecten en fabrikanten/leveranciers
RWS

TUDelft, Kadaster, RIVM, Rijkswaterstaat en IPO werken gezamenlijk aan de ontwikkeling van het Geluidbestand-3D. Door deze samenwerking worden belangrijke stappen gezet naar een integraal informatiemanagement voor geluid.
De ontwikkeling van een Geluidbestand-3D is een toepassing die past binnen de ontwikkeling van 3D geo-informatie. Hierbij moeten er vanuit een generieke 3D informatievoorziening specifieke 3D informatieproducten ontwikkeld worden.
Overheidsorganisaties zoals Rijkswaterstaat, gemeenten en provincies zijn bij infraprojecten en voor de naleving van geluidproductieplafonds afhankelijk van consistente 3D-informatie. Vooral een consistente koppeling tussen de geluidproductieplafonds, 3D-informatie van het wegennet, het netwerk (rijlijnen), verkeersdata en de bebouwde omgeving is essentieel maar op dit moment nog afwezig. Het vergt een koppeling van gegevens die in verschillende basisregistraties (BGT, BAG) en andere registraties van nationaal belang (zoals NWB en NDW) worden verzameld en door verschillende partijen worden beheerd.
De huidige situatie leidt tot hoge uitvoeringslasten, risico’s in projecten en bij de zorgplicht voor de naleving van de geluidproductieplafonds
RWS

Sinds kort worden Statenstukken uit het Staten informatiesysteem ook in een open data format aangeboden. Doordat de statenstukken hierdoor machineleesbaar worden, biedt dit vele mogelijkheden voor geïnteresseerde hergebruikers van deze besluiten (apps etc). Maar er is nog een meerwaarde. Door middel van een API (appication programming interface) wordt er ook gewerkt aan een koppeling met raadsstukken van gemeenten. Dit betekent dat een geïnteresseerde burger, stakeholder of journalist nu kan gaan zoeken en bekijken wat zowel een gemeente of een provincie over een zelfde onderwerp hebben beslist. Maar ook collega’s van gemeenten en provincies kunnen dit doen en mee laten wegen in de vorming van hun beleid. In samenwerking met BZK werkt PZH in het Actieplan Open Overheid 2018-2020 nu actief mee om tot een standaard te komen die voor zowel gemeenten als provincies geldt. De data vormen zo de bron voor een mooie samenwerking over de verschillende overheidslagen heen.
Provincie Zuid-Holland (trekker) i.s.m. andere provincies en VNG

De Inspectie SZW streeft naar meer effectiviteit en efficiëntie door inzet op en structurele borging van Informatie Gestuurd Werken (IGW). IGW is een continu proces waarbij de Inspectie interne en externe data bij elkaar brengt, analyseert en de daaruit resulterende informatie toepast om haar maatschappelijk effect te vergroten. Bij het verbeteren van haar informatiepositie maakt de Inspectie SZW zoveel mogelijk gebruik van beschikbare informatie en data uit de eigen organisatie en van andere partijen. Die informatie gebruikt de Inspectie om beter te kunnen bepalen welke maatschappelijke thema’s gekozen worden, welke risico’s de Inspectie aanpakt, welke bedrijven geselecteerd worden, hoe de instrumenten effectief ingezet worden. Informatiegestuurd werken is nadrukkelijk geen doel op zich, maar een middel om de missie en taakopdracht te realiseren. De komende jaren werkt de Inspectie verder aan het aanpassen van de organisatiestructuur, zodat informatiegestuurd werken een duidelijke plek krijgt. Dat vraagt verandering in de opzet van werkprocessen, informatievoorziening en –technologie, databeheer, sturing, inzet van medewerkers, en samenwerking met de partners.
Inspectie SZW

Met behulp van de website Subsidies op Kaart is te zien waar door de provincie verstrekte subsidies naar toe gaan. Zo wordt op een eenvoudige wijze niet alleen inzichtelijk wie precies de ontvangers van de subsidies zijn, maar is het ook mogelijk de gegeven subsidiebeschikking in te zien waarvoor het geld bedoeld is. Door middel van de onderliggende datasets kan deze near realtime gevolgd worden. Hoeveel geld is er inmiddels al besteed aan de in de beschikking gestelde doelen?Ook het subsidieregister wordt in een open data format aangeboden. Hoe zijn de subsidieuitgaven opgebouwd over de afgelopen periode en hoe zijn deze verdeeld over de maatschappelijke opgaven? Hergebruikers kunnen deze datasets ook gebruiken voor nieuwe toepassingen in apps of websites.
Provincie Zuid-Holland

In de gemeente Breda is een datagedreven methode voor toezicht en handhaving ontwikkeld waarbij het VIK (Veiligheids Informatie Knooppunt) is neergezet als visie op datavoorziening. Het domein veiligheid heeft een grote informatiebehoefte, daarbij is het gebruik van het Stelsel van Basisregistraties geïntroduceerd wat heeft geleid tot inzichten in de ‘unknown unknowns’ en efficiëntieslagen in toezicht en handhaving (denk aan fraude met PGB, uitkeringsfraude, tientallen inschrijvingen van bedrijven op één adres).
Breda

Het CBDS heeft een drietal experimenten gedaan met social media. a) Kun je met behulp van social media analyse verschuivingen in het gemiddelde sentiment door de tijd heen monitoren? Analyse van social media van Facebook en Twitter met behulp van Coosto laat zien dat het sentiment uiterst volatiel is als je het van dag op dag bekijkt, maar over langere periodes bleek dit nagenoeg perfect (>0,9) te correleren met de traditionele consumentenvertrouwensindex van het CBS. Een maandelijkse of wekelijkse realtime monitor hiervan op basis van social media is in principe mogelijk, deze kan ook worden geproduceerd voor steden. b) Kan social media analyse worden ingezet teneinde specifieke sentimenten in de samenleving te meten? Deze data is gelegd naast de veiligheidsmonitor van het CBS. De grafiek laat een baseline zien met daarin korte hevige pieken die kunnen worden verklaard door heftige nationale gebeurtenissen zoals de Damschreeuwer, de MH-17 ramp en de terreurdaden in Parijs, Brussel en Nice. Heeft de potentie om het nationale (social media) sentiment op dagelijkse basis te monitoren. c) Kun je via social media analyse verhuiswensen in kaart brengen? Ook hier zijn resultaten uit textmining van social media vergeleken met traditionele data van het CBS uit registers en enquêtes en bleek het textminingmodel met 0,87 te correleren met de traditionele data.
Center for Big Data Statistics (CBDS)

Een belangrijke taak van de provincie is het verstrekken van vergunningen aan bedrijven waar grote hoeveelheden gevaarlijke stoffen boven een bepaalde drempelwaarde aanwezig zijn. Zulke bedrijven vallen onder de werking van het Besluit risico’s zware ongevallen, de zogeheten BRZO bedrijven. De Dienst Milieu Rijnmond is de gezamenlijke milieudienst van de provincie en vijftien gemeenten in de regio Rijnmond, een gebied waar 1,2 miljoen mensen wonen. Het maken en handhaven van deze vergunningen is van groot belang voor de 1,2 miljoen mensen die in dit gebied wonen. Voor deze inwoners is het van groot belang te weten wat er gebeurt er als er een melding is waarbij de veiligheid voor de omgeving in het geding kan zijn. De provincie heeft daarom samen met de DCMR alle beschikbare data op het gebied van veiligheid gekoppeld en in een overzichtelijke kaart gezet. Door simpelweg in de op de BRZO kaart te klikken kun je niet alleen de vergunning van een bedrijf inzien, maar ook de meldingen volgen en wat de indicaties van de eventuele gevolgen wanneer er onverhoopt toch iets mis zou gaan.
Provincie Zuid-Holland

Het bedrijfsonderdeel Data & Analyse heeft als taak om datagedreven te werken. Dit onderdeel van de belastingdienst ontwikkelt informatieproducten op basis van data. Die informatieproducten kunnen dashboards zijn of een signaal zijn, die producten worden elders in de organisatie in of tot applicaties verwerkt. Ten behoeve van Data & Analyse worden kopieën van bronadministraties gemaakt, dwz: er wordt gewerkt met afgeleide gegevensverzamelingen. Men krijgt de data in ruwe vorm aangeleverd, die worden opgewerkt. Het gaat veelal om het combineren van data uit verschillende applicaties in het primaire proces. Het doel van het datagedreven werken, van de informatieproducten die gemaakt worden zijn heel breed: het gaat zowel om betere controle van aangiften, om het verbeteren van de dienstverlening als om het efficiënter maken van de bedrijfsvoering.
Belastingdienst

Smart shipping’ biedt kansen om de volgende stappen te zetten. Het gaat over schepen die door slimme innovaties geautomatiseerd kunnen communiceren en anticiperen op hun omgeving. Maar ook dat we overgaan naar duurzamer transport. Het is de effectieve samenwerking tussen schippers, bedrijven en onze overheden die deze ontwikkelingen mogelijk maakt. Zo behouden we gezamenlijk onze concurrentie positie in de markt. Smart Shipping is een van de initiatieven van de provincie dat laat zien waar het openstellen en (her)gebruiken van data toe kan leiden.
Provincie Zuid-Holland

Bij het uitvoeren van de maatschappelijke opgaven van de provincie hebben data een grote economische meerwaarde. Luchtkwaliteitsdata kunnen zeer belangrijk zijn voor bv huizenkopers, en daarmee ook voor bv Funda. Onze gegevens rondom de provinciale wegen zijn belangrijk voor een goede doorstroom van het verkeer, en daarmee voor bv TomTom. Data rondom fietsroutes weer voor het bevorderen van toerisme en daarmee het economisch klimaat van Zuid-Holland.Maar naast deze toepassingen vormen nieuwe technologieen ook een economische factor. Bedrijven die nieuwe technologieen ontwikkelen kunnen zich ook vestigen in de provincie Zuid-Holland. Of het nu start-ups zijn, techbedrijven, datahubs, regionale samenwerkingsverbanden met bedrijfsleven en wetenschap zijn. De provincie kan actief deelnemen aan deze initiatieven, maar vanuit haar taak economische bedrijvigheid te stimuleren door een gunstig investeringsklimaat scheppen voor deze bedrijven en zo ook de werkgelegenheid te bevorderen.
Provincie Zuid-Holland

In maart 2017 vond een datakamp plaats over werkende armen en kinderen in armoede. Initiatiefnemers waren het CBS, de gemeente Den Haag, de Digitale Steden Agenda en het Centre for Bold Cities. Onderzoekers gingen aan de slag met vraagstukken op het gebied van armoede in Den Haag. Marjolijn Das is statistisch onderzoeker en was namens het CBS één van de organisatoren van het Datakamp. ‘Dit Datakamp is belangrijk in het kader van de oprichting van de CBS Urban Data Centers. Hierin komen data, kennis en expertise van het CBS samen met die van de gemeenten. We vroegen de gemeente welke data ze al hadden, welke data zij nog nodig hebben en wat hun belangrijkste beleidsvragen zijn. Dat leverde nieuwe inzichten op. Zo brachten we in kaart waar in Den Haag werkende armen wonen. En constateerden we onder schoolkinderen een risico op zogeheten overdracht van armoede: kinderen uit gezinnen met een laag inkomen zaten minder vaak op HAVO/VWO. Dat ondersteunt het belang van het armoedebeleid van de gemeente Den Haag, dat sterk inzet op ondersteuning van scholieren.
CBS

De gemeente Rotterdam, TNO en CBS en de gemeente hebben met steun van het ministerie van BZK een ‘Policy Lab’ project opgezet om te bekijken of de jeugdzorg en onderwijs in Rotterdam meer op een datagedreven wijze benaderd kan worden. Het is een project in co-creatie, al doende wordt duidelijker wat er kan en hoe. Rotterdam werkt hiervoor samen met VWS, het Trimbos Instituut en OCW. Het CBS levert de data. Het Ministerie van BZK wil graag lokale experimenten stimuleren die landelijke potentie hebben.
Rotterdam

In 2016 lijden de boeren zwaar onder het slechte weer; overvloedige regen en hagelstenen. Fruittelers kunnen in Nederland een verzekering afsluiten tegen de gevolgen van slecht weer en RVO verstrekt daarvoor subsidie. Lang niet iedereen maakt daar echter gebruik van. Het CBS koppelde zijn landbouwstatistiek aan de subsidie-database van de Rijksdienst voor Ondernemend Nederland (RVO) om te onderzoeken hoe effectief de subsidie is. Accountmanager Ronald de Jong van CBS: ‘Ons Innovatielab biedt een veilige ICT-omgeving waarin we met data kunnen experimenteren. Dat leverde veel nuttige informatie op over de effectiviteit van subsidies .’ Door het koppelen van de data zagen de onderzoekers bijvoorbeeld heel duidelijk het effect van de strenge vorst in 2012 in Flevoland: daarop volgend sloten veel fruittelers een verzekering af.’ Uit het experiment bleek bovendien dat de subsidie doet waarvoor hij bedoeld is: steeds meer boeren verzekeren zich, en dan vooral fruittelers met minder liquide middelen, waardoor de gemiddelde premie daalt. Sander van Damme van RVO: ‘De samenwerking laat ook zien dat het koppelen van data en uitwisselen van kennis een schat aan informatie kan opleveren. Uit de toekomstige samenwerking met CBS zal nog meer voortkomen. Onze afdeling die de effecten van beleid monitort heeft al contact gelegd om de mogelijkheden te bespreken.’
CBS

De site www.rijksfinancien.nl fungeert als een portal voor open data over de financiën bij het Rijk en draagt daarmee bij aan transparantie en legitimiteit van overheidshandelen. Op deze portal kan men datasets vinden die zoveel mogelijk (en steeds meer) koppelbaar zijn. Anderzijds past de website de data ook toe, in allerlei gebruikersvriendelijke visuals. Zo is het mogelijk om cijfers van begrotingen en jaarverslagen door de jaren heen in te zien en te vergelijken. Ook is het mogelijk om te zoeken op wie er geld hebben ontvangen van het Rijk. Als je bijvoorbeeld zoekt op Universiteit Utrecht, zul je zien dat bijna elk departement geld in 2017 verstrekte aan deze universiteit.De data worden aangeleverd door alle departementen vanuit veel verschillende administraties, met daardoor allerlei soorten ruis. Daadwerkelijke toepassing van die data maakt de kwaliteit beter, doordat fouten zich manifesteren. Het open maken van de high value dataset van het handelsregister/KVK kan bijdragen om die ruis weg te nemen en een betere dataset te maken.
Ministerie van Financiën

Het doel van dit traject, waar Logius, BZK en het CBS samenwerken, is enerzijds het in kaart brengen van gebruikers van MIjnOverheid.nl: welke groepen kunnen goed meekomen met de digitale overheid en welke groepen kunnen een duwtje in de rug gebruiken. Anderzijds is dit een pilot-traject hoe je als publieke organisaties samen kunt werken en data kunt delen. De eerste, voorlopige resultaten zijn gebaseerd op een sample dataset over 1 week in februari 2018. Er wordt in 2019 een vervolg gegeven aan het traject en richt zich op datasets over meerdere maanden (3 x 1 maand), met clusteranalyse van de gebruikers en de gebruikerspatronen.
CBS

Samen met CBS en KOOP heeft Kadaster specifieke voorstellen ontwikkeld om de vindbaarheid en bruikbaarheid van open data te vergroten. In het voorstel wordt een vijftal projecten uitgewerkt: het ontwikkelen van landelijk dekkende datasets, het toevoegen van classificaties (informatie over overheidsinstellingen) en het aanvullen met referentie data (bevolking, huishoudens, oppervlak, etc), het verhogen van de bruikbaarheid door het ontsluiten van de data van ketens (bijvoorbeeld: de loonaangifte keten), ondersteuning van gebruikers met een toepassingencatalogus, de beschrijving van succesvolle open data projecten, handreikingen en filmpjes.
Kadaster, CBS, KOOP

TNO, CBS en de gemeente Rotterdam hebben met steun van het ministerie van BZK een ‘Policy Lab’ project opgezet om te bekijken of de jeugdzorg en onderwijs in Rotterdam meer op een datagedreven wijze benaderd kan worden. Het is een project in co-creatie, al doende wordt duidelijker wat er kan en hoe. Ministerie van BZK wil graag lokale experimenten stimuleren die landelijke potentie hebben.
CBS

Waaroverheid maakt gebruik van raadsinformatie die beschikbaar is als Open Data. Burgers krijgen met behulp van WaarOverheid inzicht in besluitvorming in hun gemeenteraad en kunnen daar waar mogelijk hierop ook invloed uitoefenen. Ook wordt een gemeenteraad transparanter doordat er ook inzicht is in de stemmingen in de gemeenteraad. WaarOverheid maakt gebruik van slimme algoritmen om informatie op plattegronden te plaatsen. De raadsinformatie van ruim 100 gemeenten is beschikbaar als Open Data.
BZK

Voor de onderbouwing van plannen en strategieën die de energietransitie moeten bevorderen, is informatie nodig over de huidige en verwachte ontwikkeling van het energiesysteem. Het project ‘Verbetering van de Informatievoorziening voor de Energietransitie (Vivet)’ waarin EZK, BZK samen met partners RVO, Kadaster, PBL en CBS optrekt beoogt de huidige kennishiaten op te vullen door op een datagedreven wijze te werken.
CBS

Verschillende gemeenten, provincies en regio’s werken samen met het CBS in een CBS Urban Data Center. Hierin komen data, kennis en expertise van het CBS samen met die van de gemeenten. Dankzij de krachtenbundeling krijgen gemeenten meer inzicht in het lokale beleid en de effecten daarvan.Ruben Dood van het CBS: ‘Nu gemeenten verantwoordelijk zijn voor jeugd- en gezondheidszorg willen ze graag een beeld hebben van kwetsbare groepen. Ook van thema’s als armoede, woningbouw, verkeer en vervoer, industrieterreinen en horeca in de binnenstad willen ze meer weten.’ De allereerste UDC werd in 2016 in Eindhoven geopend. ‘De eerste maand nadat het CBS Urban Data Center/Eindhoven van start ging, deden we onderzoek naar het bezit van elektrische auto’s om zo tot de juiste locaties te komen voor de laadpalen voor deze auto’s. Ook brachten we in kaart hoe de horeca zich heeft hersteld van de crisis. Het vermoeden bestond dat dit minder snel was dan in andere gemeenten. Dat bleek te kloppen.’De verschillende uitkomsten van UDC’s laten zien dat het combineren van bronnen tot nieuwe inzichten leiden, waardoor je als gemeente beter kunt sturen. Denk bijvoorbeeld aan de luchtkwaliteit rondom scholen, dynamisch verkeersmanagement in de stad, gezondheidseffecten, inkomenseffecten en regionaal economische groei.
CBS

Google Maps is voor velen de toepassing die helpt bij navigatie. Google Maps maakt op veel punten gebruik van Open Data. Specifiek het openbaar vervoer. Van alle openbaar vervoer bedrijven in Nederland zijn de dienstregelingen en overstappunten opgenomen. In de randstad is deze informatie aangevuld met de actuele positie van de trams, treinen en bussen. Hierdoor kun je precies zien of een reis haalbaar is of niet.
BZK

Het programma Slimme en Gezonde stad heeft tot doel te verkennen hoe een permanente verbetering van de leefbaarheid en gezondheid in de stad gerealiseerd kan worden zonder hierbij nieuwe normen op te leggen. Met het programma Slimme en Gezonde Stad zoekt het ministerie samen met partijen zoals steden, bedrijven, kennisinstellingen, maatschappelijke organisaties – naar slimme oplossingen voor een gezonde, duurzame en leefbare stad. De focus ligt daarbij op luchtkwaliteit en geluid, twee thema’s die uit oogpunt van milieu in hoge mate bepalend zijn voor de kwaliteit van de leefomgeving en de gezondheid van bewoners.
CBS

Veel organisaties ervaren dat dadadeling met andere bronhouders veel tijd en juridische discussie vergt. Rond het versnellen van het proces van dataverkrijging bij de gemeente Amsterdam is er een gestandaardiseerde aanpak in de analyse-omgeving en zijn er protocollen rond privacychecks. Daarmee is de doorlooptijd van het verkrijgen van data ten behoeve van een analysetraject teruggebracht tot acht weken.
Amsterdam

Dit programma heeft raakvlakken met de pilot Luchtkwaliteit. Vrijwel al onze activiteiten genereren data. Denk aan het gebruik van smartphones, navigatiesystemen, het gebruik van sensordata, zoals verkeerslussen, meetstations, en ook publieke registraties, zoals kenteken- en rijbewijsgegevens. Gebruik makend van grote hoeveelheden gestructureerde en ongestructureerde data is het mogelijk om feiten te destilleren, patronen te ontdekken, correlaties te vinden en van daaruit (maatschappelijke) waarde te creëren. Het doel is om toe te werken naar een situatie waarbij alle transacties, stakeholders en apparaten constant worden gemeten. In plaats van besluiten op basis van onderbuikgevoelens kan meer gestuurd gaan worden op basis van feiten, in het nieuwe jargon: evidence-based decision making.
CBS

Een voorbeeld van een lopend project dat gedefinieerd is vanuit een maatschappelijke opgave, is de City Deal Zicht op Ondermijning. Binnen dit samenwerkingsverband gaat het om het verkrijgen van inzichten in patronen van ondermijnende criminaliteit (vastgoedfraude en drugscriminaliteit) door middel van koppeling en analyse van databestanden van onder andere het CBS, de politie, het Kadaster, O.M., FIU en gemeentelijke data van Amsterdam, Rotterdam, Den Haag, Utrecht en de Brabant 5. Doel is tweeledig: 1) het verkrijgen van inzichten en patronen van ondermijnende criminaliteit via data-analyse en 2) het opdoen van leerervaringen en kennisdeling en deze breed verspreiden.
ICTU, CBS. Amsterdam, Rotterdam, Den Haag, Utrecht, Brabant 5, BZK, J&V, Belastingdienst, O.M.

In 2017 is het Departementaal Data Centrum CBS/EZ gelanceerd. Dit is het eerste Departementale Data Centrum binnen de Rijksoverheid, waarin kennis van het CBS gekoppeld wordt aan kwantitatieve beleidsvragen van een ministerie. Het gaat om kennis over data-analyse, dataverwerking, data-infrastructuur en privacy. Het nieuwe Data Centrum is dé plek om zowel bestaande als nieuwe databronnen in te zetten voor het beantwoorden van beleidsvragen van het ministerie van EZ. Binnen het Data Centrum wordt samengewerkt met verschillende EZ-agentschappen: Agentschap Telecom, de NVWA, RVO.nl, SodM en DICTU.
CBS

Door DUO is een pilot gedaan met een chatbot. Deze chatbot analyseert op basis van AI technologieën de binnenkomende vragen en verbindt deze aan de meest waarschijnlijke antwoorden. De chatbot werkt op basis van algoritmen die worden ingebracht als beslisbomen waarin de vragen en antwoorden bij elkaar worden gebracht. Deze beslisbomen kunnen beschikbaar gesteld worden voor hergebruik als open data. In de praktijk worden de verschillende technologieën in samenhang gebruikt om tot optimale oplossingen te komen.
DUO

Verschillende voorbeelden die laten zien dat het gebruik van open data van de overheid tot mooie toepassingen leiden: Open State Foundation samen met VNG, raadsinformatie real time, waaroverheid.nl, alerts als er iets besproken wordt in de raad over jouw wijk. Winnaar Stuiveling Open data Award 2017: Consumentenbond, Wat kost mijn zorgWinnaar Stuiveling Open data Award 2016: Bleeve, HuisScan, energiebesparende maatregelen.
CBS

TOP heeft de ambitie om van de provincie Zuid-Holland een voorloper te maken waar het gaat om het openbaar maken van data. Het programma richt zich niet alleen op het openbaar maken van data, maar ook op het in kaart brengen van data binnen de provincie en die gebruiken ten behoeve van datagedreven beleid. De maatschappelijk opgave blijft het uitgangspunt (er is een probleem, daar moet beleid op gemaakt worden), het formuleren van beleid begint altijd bij de data. De mogelijkheden van datagedreven werken zijn enorm. Om daar wat van te laten zien aan de buitenwacht is er door het programma TOP een game ontwikkeld waarin gebruikers kunnen spelen met de concessie van een buslijn, waarbij zichtbaar wordt hoe bijvoorbeeld de frequentie van ritten en de bus-grootte van invloed is op de kosten. Maar denk ook aan koppeling van eigen met externe data die niet alleen analyse van de huidige situatie mogelijk maakt, maar ook voorspelling binnen bereik brengt. Een voorbeeld: er worden veel gegevens verzameld over het gebruik van (provinciale) wegen, elders worden gegevens verzameld over de temperatuur (van het wegdek). Koppeling en analyse van die gegevens kan de slijtage van het wegdek verklaren. Door trends naar de toekomst door te trekken, wordt het bijvoorbeeld mogelijk om toekomstige slijtage en daarmee de inzet voor onderhoud te voorspellen.
Provincie Zuid-Holland

De bodem zakt, vooral in veengebieden. Steden zoals Gouda hebben hierdoor te maken met verzakkende woningen, kans op paalrot en met schade aan het riool. Een belangrijke vraag is dan ook: hoe gaan we in het stedelijk gebied het beste om met bodemdaling? In het Living Lab in Gouda zoeken we naar antwoorden en oplossingen. Doel: een stevige stad op een slappe bodem. Het Living Lab bestaat sinds 2014 en is een initiatief van het hoogheemraadschap van Rijnland, de gemeente Gouda, , KCAF, TU-delft, Rijkswaterstaat, Deltares, andere kennisinstellingen.
CBS

OBI (Onderzoek en Business Intelligence) heeft SAS als platform. SAS is aangeschaft als technology push. Rotterdam werkt daarbij aan het concept van een datafabriek, bestaande uit vier lagen: 1) gestructureerde data; 2) ongestructureerde data; 3) een analyselaag en 4) een visualisatielaag.
Rotterdam

Open data bieden burgers de kans om de overheid te controleren en aan te spreken op haar verantwoordelijkheid. Tijdens de jaarlijkse Accountability Hack van de Algemene Rekenkamer op 9 juni vorig jaar werkten app-bouwers en ontwikkelaars aan slimme oplossingen om die controle gemakkelijker te maken.
CBS

Waze en Flitsmeister maken gebruik van Nationale Databank Wegverkeersgegevens: in NDW werken 19 overheden samen aan het inwinnen, opslaan en distribueren van wegverkeersgegevens. De gegevens worden ingezet voor effectief verkeersmanagement, gerichte verkeersinformatie en treffende verkeerskundige analyses. Doel van dit alles is een betere bereikbaarheid, minder files, meer verkeersveiligheid en minder uitstoot van schadelijke stoffen. De partners in NDW zijn: het Rijk (Rijkswaterstaat), alle provincies, Metropoolregio Rotterdam Den Haag, Vervoersregio Amsterdam en de vier grote gemeenten.
NDW

Bij tal van Waterschappen zijn er data science projecten rond het watersysteem en de waterketen. Voorbeelden: inzicht in het effect van neerslag op de waterstand (Zuiderzeeland); slimme aansturing rioolgemalen (Rijnland); voorspellen knelpunten waterafvoer (Rivierenland); optimalisatie waterbeheer Volkerrak – Zoommeer (Brabantse Delta); predictive maintenance poldergemalen (Rijnland); optimalisatie maaiplanning (Aa en Maas); slimme alarmering riooloverstorten (Vallei en Veluwe); inzicht in concentratie amonium (De Stichtse Rijnlanden); ontdekken van herkomst van rioolvreemd water (Hollands Noorderkwartier); inzicht in aanvoerdebiet (Vechtstromen).
Het Waterschapshuis

Het CBS produceert de innovatiemonitor. Het CBDS heeft een model ontwikkeld om deze te baseren op data die via textmining van websites van bedrijven wordt geanalyseerd. Na meerdere iteraties wist het CBDS een model te ontwikkelen dat 0,92 correlatie vertoonde met de officiële CBS-statistiek, hierbij is textmining van 16.000 websites vergeleken met de officiële CBS-data die met behulp van enquêtes wordt verzameld. Daarbij kan ook visueel op landelijk of regionaal niveau worden aangetoond waar clusters van innovatieve en niet innovatieve bedrijven zich bevinden. Niet geheel verwonderlijk kleuren clusters als de Randstad en de regio rond Eindhoven daarbij donkerrood, maar zoom je in op Limburg dan is te zien dat innovatie zich manifesteert in de steden Maastricht en Venlo.
Center for Big Data Statistics (CBDS)