In Data Agenda Overheid houden we rekening met juridische en ethische kaders. Het afgelopen jaar lag de nadruk op het voeren van het debat en het ontwikkelen van principes voor de Digitale Samenleving. De komende periode krijgt dit een vervolg. Ook werken we aan methoden en technieken en wet- en regelgeving.
Voorbeelden van resultaten uit Data Agenda Overheid 2019
- In oktober 2019 is een beleidsbrief over artificiële intelligentie (AI), publieke waarden en mensenrechten naar de Tweede Kamer verstuurd, met daarin de afwegingen bij het wel of niet openbaar maken van algoritmen.
- In oktober 2019 vond de Data en Ethiek Hart van AI Summit plaats. Tijdens deze bijeenkomst is het belang van ethiek bij het gebruik van data en algoritmen onder de aandacht gebracht van bestuurders en dataprofessionals.
Als overheid moeten we zorgen dat onze werkwijze transparant is, de democratie versterkt en verantwoording aan burgers mogelijk maakt. Tegelijkertijd moeten we nieuwe technologieën omarmen wanneer die ons werk beter en efficiënter maken. Vaak staan deze twee eisen op gespannen voet met elkaar. Een uitdaging is bijvoorbeeld dat nieuwe technologieën zich vaak eerst in de private sector ontwikkelen. In het ontwerp spelen publieke waarden in die sector vaak een minder grote rol. Een ander aandachtspunt is de complexiteit van technologie. Waar wetten, procedures en beleidsstukken soms al moeilijk te doorgronden zijn voor burgers, zijn ‘digitale besluiten’ vaak nog lastiger uit te leggen.
Borgen in wetgeving
Het is aan de overheid om duidelijk te maken wat wel en niet kan. Vanuit wet- en regelgeving worden steeds hogere eisen gesteld aan het beheer van data in de publieke sector. Dit betreft niet alleen de bescherming van persoonsgegevens, de integriteit van de systemen en processen, maar ook openbaarheid, transparantie en herleidbaarheid van besluitvorming. Deze eisen zijn vastgelegd in onder meer de Algemene Verordening Gegevensbescherming (AVG), de Archiefwet, de Baseline Informatiebeveiliging Overheid (BIO), de Wet Hergebruik Overheidsinformatie, de Wet Openbaarheid van Bestuur en de beleidsbrief Regie op Gegevens.
Sinds 1 januari 2019 is de Baseline Informatiebeveiliging Overheid (BIO) van kracht. Dit is het basisnormenkader voor informatiebeveiliging voor Rijk, provincies, gemeenten en waterschappen. Momenteel werken alle bestuurslagen aan de implementatie van de BIO. In 2019 is de nieuwe Open Data-richtlijn vastgesteld. In 2020-2021 wordt de Wet Hergebruik Overheidsinformatie in overeenstemming gebracht met deze richtlijn.
Als vervolg op de nieuwe richtlijn komt er ook een uitvoeringsrichtlijn waarin wordt vastgelegd welke overheidsdata in elk geval door lidstaten als open data beschikbaar moet worden gesteld omdat zij van grote economische of maatschappelijke waarde kunnen zijn. Dit worden ook wel ‘high value datasets’ genoemd.
