Artificiële of Kunstmatige intelligentie (AI) biedt grote kansen voor vrijwel de gehele publieke sector. Denk aan veiligheid en justitie, openbare ruimte en het sociaal domein. AI-toepassingen kunnen bijdragen aan betere oplossingen voor maatschappelijke opgaven en verbetering van werkprocessen in overheidsorganisaties. Omdat er steeds meer kwalitatief goede data beschikbaar komt, hebben overheden steeds meer mogelijkheden om AI in te zetten.
Innovatie met AI stimuleren
De Nederlandse overheid experimenteert al met AI, zo blijkt bijvoorbeeld uit de Quick Scan toepassing van AI in de publieke sector (TNO, 2019). Veel experimenten vinden plaats met chatbots, beslisalgoritmes en vertaalalgoritmes. Veel van die initiatieven zijn waarschijnlijk breder toepasbaar; binnen de overheid is behoefte om van elkaar te leren.
Het ministerie van BZK stimuleert innovatie met AI in de publieke sector op 3 manieren:
1. Ecosysteem versterken
Bij kennisontwikkeling voor innovatie met AI gaat het naast om technische expertise, vooral ook om kennis over goed opdrachtgeverschap. Bijvoorbeeld: de innovatiekoffer van PIANOo (Expertisecentrum Aanbesteden) krijgt aanvulling op elementen die belangrijk zijn voor innovaties met AI. In de Nederlandse AI-coalitie werken overheid, bedrijfsleven, onderwijs- en onderzoeksinstellingen en maatschappelijke organisaties samen aan een goede positie voor Nederland voor zowel de ontwikkeling als de toepassing van AI. Nederland werkt ook in internationaal – vooral Europees – verband samen aan kennisopbouw over AI. Voor verdere informatie zie het ‘Coordinated plan on AI’ van de Europese Commissie.
2. Experimenteren
Er is nog vrij weinig ervaring met AI-projecten waarin expliciet aandacht is voor publieke waarden. Het is belangrijk dat er goede voorbeelden (use cases) beschikbaar zijn. Dat helpt organisaties AI toe te passen en maakt het mogelijk oplossingen te delen. In 2020 richt BZK zich onder andere op use cases op het sociaal domein en in de openbare ruimte.
3. De markt uitdagen
Bij ‘normale’ ICT-opdrachten vanuit de overheid is relatief weinig plaats voor het innovatieve MKB. Dat heeft te maken met de inkoopvoorwaarden van de overheid. Terwijl veel AI-innovaties juist van deze groep kleinere bedrijven komen. Via bijvoorbeeld Small Business Innovation Research (SBIR) , innovatiepartnerschappen en hackathons kan de overheid deze groep innovatieve ondernemers wel inzetten voor innovaties. In 2019 hebben BZK en J&V samen de SBIR ‘AI in de publieke sector’ gelanceerd. 21 voorstellen op verschillende terreinen zijn gehonoreerd. In 2020 gaat een nieuwe SBIR van start.
