• Direct naar de pagina-inhoud
  • Direct naar de hoofdnavigatie
  • Direct naar de footer
  • Nieuwsbrief
  • Over ons
  • Contact

Digitale Overheid

Voor professionals die werken aan digitalisering van de overheid

Logo Rijksoverheid, naar de homepage

Digitale Overheid

  • Home
  • Onderwerpen
  • Nieuws en achtergrond
  • Evenementen
  • Nieuwsbrief
  • Over ons
  • Contact
Home›Onderwerpen›Archief›NL DIGIbeter2019›Toegankelijk, begrijpelijk en voor iedereen

Toegankelijk, begrijpelijk en voor iedereen

In onze samenleving moet iedereen mee kunnen doen. Daarvoor is het nodig om te investeren in toegankelijke en begrijpelijke communicatie en in het verbeteren van digitale vaardigheden. We startten nieuwe initiatieven en stimuleerden nieuwe samenwerkingen. Digitale identiteit en regie op gegevens waren daarbij belangrijke onderwerpen en blijven belangrijke pijlers.

Pijler digitale inclusie

In december 2018 is de Kamerbrief over digitale inclusie aan de Tweede Kamer verstuurd. Om te voorkomen dat mensen worden buitengesloten is het nodig dat digitale diensten van de overheid toegankelijk en begrijpelijk zijn voor iedereen (digitaal-toegankelijk), dat er wordt gewerkt aan het vergroten van de digitale vaardigheden van mensen (digitaal-vaardig) en dat mensen begrijpen wat de kansen en risico’s zijn van digitalisering (digitaal-bewustzijn). Het versterken van deze vaardigheden gebeurt al veel met ondersteuning van vrijwilligers, maar dit betreft vaak losse initiatieven. In onze aanpak voor digitale inclusie werken we daarom met veel verschillende partijen samen.

Het verbeteren van digitale inclusie is een uitdaging die voortdurend aandacht nodig heeft. Het afgelopen jaar zijn onder meer al de volgende acties uitgevoerd of ingezet:

  • Sinds 1 juli 2018 is het een wettelijke verplichting dat overheidsinstanties de noodzakelijke maatregelen nemen om hun websites en mobiele applicaties toegankelijker te maken. Deze verplichting wordt gefaseerd ingevoerd: nieuwe websites moeten uiterlijk 23 september 2019 voldoen aan toegankelijkheidseisen, bestaande websites uiterlijk 23 september 2020 en mobiele applicaties uiterlijk 23 juni 2021.
  • Via het programma Tel mee met Taal wordt gewerkt aan de verbetering van de digitale vaardigheden van laaggeletterden. BZK, OCW, SZW, VWS en gemeenten zetten zich in om dit ondersteuningsnetwerk in de komende jaren uit te breiden.
  • We hebben vijftien informatiepunten Digitale Overheid geopend. Deze informatiepunten bevinden zich in bibliotheken en bieden algemene informatie die via de diverse websites van publieke dienstverleners beschikbaar is, maar die voor mensen die niet digitaal vaardig zijn minder eenvoudig vindbaar is. Denk hierbij aan algemene informatie over huurtoeslag, WW of AOW, zorg, boetes, kinderbijslag en gezondheidsverklaringen voor rijvaardigheidsbewijzen voor 75-plussers. Het netwerk van informatiepunten wordt de komende tijd uitgebreid; vanaf 2020 streven we naar een landelijke dekking.
  • In maart 2019 is de Alliantie Digitaal Samenleven gelanceerd. Hierin werken publieke en private partijen, kennisinstellingen en ervaringsdeskundigen samen aan een digivaardiger Nederland.

Toegankelijke dienstverlening voor EU-onderdanen

In Europa is afgesproken dat Nederlandse overheidsdienstverlening ook digitaal toegankelijk wordt voor burgers uit andere landen. Er komt een portaal waar burgers en ondernemers veelgebruikte diensten in het Engels kunnen vinden: de Single Digital Gateway (SDG). We hebben in kaart gebracht welke gevolgen de inwerkingtreding van Verordening Single Digital Gateway vanaf 2020 heeft voor overheidsorganisaties.

Pijler digitale identiteit

We werken aan inloggen op het betrouwbaarheidsniveau dat past bij de gevoeligheid van de gebruikte persoonsgegevens. Het wetsvoorstel digitale overheid maakt dit mogelijk en ligt op dit moment bij de Tweede Kamer. Sinds 15 mei 2019 is de zogenaamde ‘tweestapsverificatie’ verplicht bij het UWV. Wie wil inloggen bij een instantie, heeft niet langer genoeg aan een gebruikersnaam en wachtwoord. De gebruiker moet een extra code invoeren (te ontvangen via sms) of gebruik maken van de DigiD-app. De DigiD-app wordt hiervoor gebruiksvriendelijker gemaakt. De DigiD App is in 2018 al meer dan 11 miljoen keer gebruikt voor authenticatie, waarvan 10% op het hogere betrouwbaarheidsniveau. Het totale aantal DigiD authenticaties in 2018 was 308 miljoen.

Illustratieve afbeelding

Technologische ontwikkelingen maken ook meer mogelijk. Daarom wordt stapsgewijs toegewerkt naar een gemoderniseerd stelsel.

Nederland heeft de eIDAS verordening binnen de gestelde termijn geïmplementeerd. EU-burgers en bedrijven kunnen sinds september 2018 in Nederland inloggen met door de EU erkende inlogmiddelen.

Om op een innovatieve manier te onderzoeken hoe de digitale identiteit van de toekomst eruitziet, heeft BZK in samenwerking met De Waag en de VNG een digitale identiteitslab georganiseerd. Samen met de markt en wetenschap zijn hier verschillende ideeën en toepassingen op het gebied van digitale identiteit getest. BZK experimenteert met de ontwikkeling van een virtuele identiteit (‘je paspoort op je mobiele telefoon’) en, samen met het ministerie van JenV met de zogenaamde Known Traveller Digital Identity. Dat laatste maakt het mogelijk om internationaal te reizen zonder dat je je paspoort hoeft te laten zien.

Daarnaast wordt gewerkt aan de ontwikkeling van een self sovereign identity (SSI). Hiermee krijgt de burger autonomie in de digitale wereld en de mogelijkheid regie te voeren over zijn gegeven (en verklaringen). De overheid erkent een SSI op hetzelfde niveau als een Paspoort.

De digitale identiteit hangt nauw samen met digitaal machtigen: het rechtsgeldig namens en ten behoeve van iemand gebruik maken van de digitale dienstverlening van de overheid. Een positieve maatschappelijke kostenbatenanalyse van het gebruik van digitale machtigingen is afgerond en naar de Tweede Kamer gestuurd.

Pijler regie op gegevens

In zijn regeerakkoord heeft het Kabinet de ambitie uitgesproken om mensen meer regie op hun gegevens te geven. Dat betekent dat burgers in beginsel hun gegevens kunnen inzien/ontvangen en digitaal kunnen delen met derden, bijvoorbeeld als dat nodig is om iets te regelen. Nu hebben mensen vaak nog een ordner met papierwerk nodig. Of gebeurt het dat mensen een uittreksel ophalen bij een gemeente en vrijwel direct weer bij een andere organisatie moeten inleveren. Digitalisering moet dit makkelijker kunnen maken.

Via verschillende initiatieven verkennen we hoe we het concept regie op gegevens vorm kunnen geven. Zo is bij een aantal gemeenten en de uitvoeringsorganisaties DUO, CAK en UWV een ‘Blauwe Knop’ beschikbaar. De Blauwe Knop maakt voor de burger duidelijk welke gegevens bekend zijn bij welke organisatie. Mensen kunnen persoonlijke data downloaden in een gewaarmerkt document. Ze kunnen deze gegevens bijvoorbeeld gebruiken bij het aanvragen van schuldhulpverlening, een hypotheek of een huurcontract.

Om burgers meer regie op gegevens te kunnen bieden, zijn diverse maatregelen nodig. In de beleidsbrief Regie op Gegevens zijn de uitgangspunten daarvoor geformuleerd. Deze hebben betrekking op het delen van gegevens, eenmalige gegevensverstrekking en inzage en correctie.

Basisregistraties, geobasisregistraties en BRP

Een klantgerichte, betrouwbare en efficiënte dienstverlening van de overheid aan de burger stelt hoge eisen aan de informatiehuishouding van de overheid, met name aan de basisregistraties. We werken daarom aan een toekomstbeeld voor het stelsel van basisregistraties. Zonder grote ingrepen in het stelsel te doen, zetten we ‘onder de motorkap’ in op het verbeteren van de kwaliteit van data en het vereenvoudigen van de uitwisseling van gegevens. In 2018 is gestart met de doorontwikkeling van de vijf geobasisregistraties. Gebruikers die fouten constateren op de kaart, kunnen daarvoor terecht op één centraal meldpunt: Verbeter de kaart. Sinds 4 februari 2019 is het mogelijk dat ouders hun levenloos geboren kind laten registreren in de BRP.

In 2018 is de Berichtenbox-app gelanceerd. Deze app is al meer dan 1,2 miljoen keer gedownload en wordt gewaardeerd met een 4,5 uit 5. De app geeft burgers mobiel toegang tot berichten van de overheid.

Werk en inkomen

Doel voor de burger

Als een burger vanuit de WW naar de bijstand of met pensioen gaat, dan heeft hij behoefte aan inzicht in de inkomensgevolgen hiervan. Ook wil hij weten welke stappen hij moet zetten, bijvoorbeeld bij het aanvragen van een gewijzigde toeslag bij de Belastingdienst. Hij wil dan gebruik kunnen maken van de werk- en inkomensgegevens die bekend zijn bij de gemeente, de SVB en UWV, ook voor het afnemen van private diensten.

Concrete producten: proof of concepts en keuzes voor de digitale infrastructuur en het afsprakenstelsel

Het programma Toekomst gegevensuitwisseling Werk en Inkomen (TWI) werkt aan een digitale infrastructuur met een bijbehorend afsprakenstelsel. Dit sluit aan bij Common Ground. Om de informatiepositie van de burger te versterken voeren we een aantal testen uit. Daarbij is de wijze waarop de dienstverlening aan kan sluiten op de (digitale) vaardigheden van de veelal kwetsbare doelgroep een belangrijk uitgangspunt.
  • Allereerst wordt een eerder ontwikkelde demo van een Persoonlijke Inkomensomgeving via de bestaande digitale infrastructuur van het Inlichtingenbureau gemeenten en het Bureau Keteninformatisering Werk en Inkomen gekoppeld aan daadwerkelijke registraties met gegevens over burgers.
  • Een tweede test heeft als doel om burgers die aanspraak kunnen maken op een aanvullende inkomensvoorziening voor ouderen op het juiste moment duidelijke informatie te geven.
  • In samenwerking met het programma i4Sociaal van de gemeenten Enschede, Groningen, Zwolle en Deventer wordt getest of mensen met een bijstandsuitkering eerder (tijdelijk) werk aanvaarden als zij inzicht hebben in de financiële gevolgen van het aanvaarden van werk. Zo kan onzekerheid over de toekomstige financiële situatie worden verminderd. Ook wordt getest of mensen die op een minimumniveau leven op een eenvoudige en toegankelijke manier kunnen worden geïnformeerd over regelingen die voor hen van toepassing kunnen zijn.

Betrokken partijen

Opdrachtgever is het ministerie van SZW. De uitvoering is in handen van het programma TWI, een gezamenlijk programma van het ministerie van SZW, UWV, SVB, VNG, Inlichtingenbureau en UWV/Bureau Keteninformatisering Werk en Inkomen.

Doorkijk naar het vervolg

Maatschappelijke ontwikkelingen, zoals een groeiende behoefte aan integrale dienstverlening en borging van privacy, stellen nieuwe eisen aan het stelsel gegevensuitwisseling werk en inkomen. Technologische ontwikkelingen maken ook meer mogelijk. Daarom wordt stapsgewijs toegewerkt naar een gemoderniseerd stelsel. De informatiepositie van burgers wordt verstevigd en regie kunnen voeren over hun gegevens.
Illustratieve afbeelding

Actielijnen 2019 – 2020

Digitale inclusie

  • We vinden het belangrijk dat iedereen mee kan (blijven) doen. Hiervoor zetten we ons in langs de lijnen zoals verwoord in de Kamerbrief samenhangende aanpak digitale inclusie.
  • We gaan voldoen aan de verplichting uit DigiToegankelijk dat, vanaf 23 september 2019 de informatie op nieuwe websites en apps toegankelijk is. Een jaar later geldt deze verplichting voor alle websites en apps, dus ook de bestaande.

Digitale identiteit

  • In 2019 wordt het betrouwbaarheidsniveau van inloggen door bedrijven bij de overheid (met eHerkenningsmiddelen) geleidelijk verhoogd naar niveau 3 (substantieel).
  • In 2020 vindt een brede uitrol plaats van inloggen door burgers met app of sms-code. Het streven is dat alle burgers eind 2020 toegang hebben tot niveau 3 (substantieel) van DigiD.
  • Er wordt hard gewerkt aan verbredingsoplossingen en (private) alternatieven voor DigiD.
  • We werken aan het op orde hebben van het herstelvermogen van het stelsel van inlogmiddelen, zodat burgers die slachtoffer worden van identiteitsfraude geholpen kunnen worden.
  • In 2019 doet BZK onderzoek naar virtuele Identiteit en samen met JenV naar Known Traveller Digital Identity. We onderzoeken de gevolgen voor wet- en regelgeving, maken een business case. De technische ontwikkeling wordt verder voortgezet en beproefd in pilots.
  • In 2019 starten we met het programma Verbeteren Reisdocumentenstelsel (Kamerbrief juni 2019). Dit programma maakt het reisdocumentenstelsel betrouwbaarder, veiliger en geschikt om mee te bewegen met de eisen van deze tijd. In 2020 worden de eerste resultaten opgeleverd, waaronder het automatisch raadplegen van het Register Paspoortsignaleringen. Hiermee kunnen we er nog beter voor zorgen dat personen die geen paspoort mogen krijgen dat ook niet krijgen.
  • Verschillende gemeenten zijn samen met BZK aan de slag om nieuwe identiteitstools in hun dienstverlening in te passen.
  • Een werkend prototype van Self Sovereign Identity wordt in 2019-2020 opgeleverd. De bedoeling is dat de burger zich daarmee op termijn met zijn mobiele telefoon kan identificeren, zonder dat hij zijn paspoort hoeft te laten zien.

Digitale machtigingen

  • De machtigingsvoorziening is zo gebruiksvriendelijk gemaakt dat iedereen hem kan gebruiken. Machtigen kan voor (digitale) diensten van de Belastingdienst en de DUO. Het UWV zal naar verwachting in november 2019 aansluiten. Uitrol naar andere overheidsorganisaties wordt gepland.
  • Moeders zijn automatisch gemachtigd voor hun kinderen (o.a. in de zorg) en wettelijke vertegenwoordigers (waaronder curatoren) zijn automatisch gemachtigd voor hun cliënten. Uitrol van deze machtigingsvoorziening binnen de overheid vindt stapsgewijs plaats.

Regie op gegevens

Delen van gegevens

  • Op meerdere plaatsen binnen de overheid vinden pilots en eerste implementaties plaats voor het delen van gegevens. Zo heeft elke patiënt vanaf 1 juli 2020 het recht om middels een Persoonlijke Gezondheidsomgeving regie te voeren over zijn eigen gezondheids¬gegevens. Het programma MedMij stelt hiervoor de standaarden vast.
  • We ontwikkelen overheidsbrede (juridische) kaders voor het delen van gegevens met private organisaties. Die kaders verankeren we in de Wet digitale overheid.
  • We maken het in 2020 mogelijk dat burgers via MijnOverheid zelf hun BRP-gegevens met organisaties uit het maatschappelijk middenveld kunnen delen.

Eenmalige gegevensverstrekking

  • We verankeren het principe van eenmalige verstrekking en verplicht gebruik van basisgegevens in de Wet digitale overheid, zo mogelijk nog in 2020.
  • Burgers kunnen in 2020 in MijnOverheid zien voor welke gegevens nu al het principe van eenmalige gegevensverstrekking geldt.

Inzage en correctie:

  • We doen een proef met een overheidsbreed, organisatie-overstijgend oplosteam voor knellende probleemgevallen om de gevolgen van een verkeerd gegeven snel recht te zetten.
  • Burgers vinden in MijnOverheid welke organisaties welke basisgegevens ontvangen en voor welk doel, en kunnen met een correctieknop direct naar het juiste loket om basisgegevens te corrigeren.
  • We trekken lessen uit de bestaande pilots die de regie op gegevens voor burgers en bedrijven vergroten. Waar mogelijk schalen we op.

Basisregistraties, geobasisregistraties en BRP

  • We optimaliseren het stelsel van basisregistraties. Daarvoor doen we voorstellen voor verbeterd gebruiksgemak en mogelijk meer verplichtend gebruik.
  • We werken aan een visie op het BRP-stelsel.
  • Een belangrijk instrument voor de verbetering van de adreskwaliteit in de Basisregistratie Personen is de Landelijke Aanpak Adreskwaliteit (LAA). Er wordt aan een wetsvoorstel gewerkt dat voorziet in een sterkere rol voor de minister van BZK.
  • We doen onderzoek naar de mogelijkheid om e-mailadressen toe te voegen aan de BRP. Tevens loopt er een internationaal onderzoek naar de ontwikkelingen met betrekking tot bevolkingsregistraties.
  • In het kader van beperking van geslachtregistratie wordt onderzoek gedaan naar keuzes in het aanschrijven van burgers door overheidsorganisaties die gebruik maken van de BRP. Naast dhr. en mevr., zou ook een geslachtsneutrale optie kunnen worden geboden. De resultaten volgen eind 2019.

Bekijk de actielijnen in de bijlage (Pdf, 162 Kb).

Oude vrouw bekijkt met vergrootglas iPad.

In onze samenleving moet iedereen mee kunnen doen. Daarvoor investeren we in toegankelijke en begrijpelijke communicatie en in het verbeteren van digitale vaardigheden. Dat doen we onder andere met het programma Tel mee met Taal. Vier ministeries werken hier samen om te zorgen dat we meer mensen met goede cursussen kunnen bereiken.#toegankelijkheid #inclusievesamenleving

Vraag, idee, reactie of suggestie?

Werk je aan de digitalisering van de overheid en heb je een vraag of een idee? Reageer via het contactformulier

  • Link DigiD helpdesk digid.nl/hulp
  • Link MijnOverheid / Berichtenbox mijn.overheid.nl/vragen
  • Link eHerkenning helpdesk eherkenning.nl/vraag-antwoord
  • Mailadres Berichtenbox voor Bedrijven ondernemersinformatie@rvo.nl

Digitale Overheid

Voor professionals die werken aan
digitalisering van de overheid

Volg ons via

  • Nieuwsbrief Digitale Overheid
  • Twitter
  • LinkedIn
  • RSS

Over deze site

  • Colofon
  • Archief
  • Copyright
  • Privacy
  • Toegankelijkheidsverklaring
  • Sitemap
  • Contact
  • This site in English