Een verantwoorde digitale transitie vraagt om aandacht voor publieke waarden. Het gaat dan om normen en waarden voor de online wereld, en die de overheid beschermt.
Waarom is deze prioriteit belangrijk?
Publieke waarden online zijn het fundament van een verantwoorde digitale transitie. Want digitalisering kan gepaard gaan met schending van menselijke waardigheid, autonomie en non-discriminatie. Maar welke normen en waarden gelden er in de online wereld en hoe worden die beschermd?
Er is nog geen gedeeld begrippenkader van de publieke waarden die belangrijk zijn bij digitalisering. Op Europees niveau bestaat al wel regelgeving voor privacy, digitale platforms, marktmacht en regie over data. Regels voor kinderrechten online, gaming en gokken zijn nog onvoldoende vastgesteld. Daarnaast zijn burgers en publieke organisaties nog te afhankelijk van private platformen voor publieke activiteiten als onderwijs, onderzoek, zorg, kunst en cultuur.
Wat willen we bereiken?
Dit zijn de doelen:
- Bewustzijn van de publieke waarden die we bij digitalisering beschermen en de normen die daarbij moeten gelden. Samen met publieke instellingen werken we aan een gedeeld begrippenkader, keurmerk en/of een wettelijke verplichting voor publieke waarden en technologie. Op een vast platform met bevoegdheden voor burgers, bedrijven en maatschappelijke organisaties organiseren we een continu debat over spanningen rond waarden. En over de vraag in wat voor digitale wereld we willen leven.
- Burgers en bedrijven ervaren dat de overheid duidelijke grenzen stelt en handhaaft bij het beschermen van publieke waarden en mensenrechten online. We beschermen kwetsbare groepen, zoals kinderen en sociaaleconomisch kwetsbare mensen, ook bij online gaming en gokken.
- We versterken en breiden de publieke kern van het internet uit. Er zijn (publieke) veilige alternatieven voor online platformen en diensten bij publieke instellingen. Die diensten worden open-source ontwikkeld als ‘digital commons’. Nederland steunt via de DMA (Digital Markets Act) interoperabiliteit van bedrijven met een poortwachtersfunctie.
Wat gaan we doen?
Welke acties gaan we ondernemen om de publieke waarden te beschermen? Bekijk de actieplanning.
Wat gebeurt er al?
- Het IAMA (de mensenrechtentoets) is ontwikkeld rondom de inzet van algoritmen door overheidsorganen.
- Interoperabiliteit van berichtendiensten is naar schatting vanaf 2024 verplicht via de Digital Markets Act (DMA).
- Op Europees niveau wordt er onderhandeld over nieuwe regels voor het beschermen van online publieke waarden (DSA, DMA, DGA, DA, AI-act, GDPR). Met de BIK+ (Better Internet for Kids) kunnen lidstaten actie ondernemen in de bescherming van kinderen online.
- Online kindermarketing is verboden bij grote platforms.
- Met inkoopvoorwaarden brengen we ethiek en publieke waarden in de praktijk bij de inkoop en aanbestedingen door de overheid.
- Vanuit het Mensrechtenfonds is tot en met 2027 jaarlijks € 20 miljoen gereserveerd voor het verhogen van de online en offline veiligheid van mensenrechtenverdedigers wereldwijd.
