Van woningtekort en energietransitie tot armoede, schulden en zorg. Om maatschappelijke vraagstukken aan te pakken, is data binnen de overheid onmisbaar voor beleid, uitvoering, toezicht en verantwoording. De Interbestuurlijke Datastrategie ondersteunt overheidsorganisaties om de kansen van verantwoord datagebruik te benutten en om de knelpunten aan te pakken. Wat mag? Wat kan? Wat helpt? Wat inspireert?
Wat is de IBDS?
De Interbestuurlijke Datastrategie (IBDS) is databeleid voor de hele overheid dat interbestuurlijk tot stand kwam. Het is op 18 november 2021 aan de Tweede Kamer aangeboden. De IBDS streeft naar verantwoorde inzet van data voor maatschappelijke opgaven en zet een ambitieuze stip op de horizon. Daarmee draagt het bij aan de doelen van het programma Werk aan Uitvoering (WaU) en de werkagenda Waardengedreven Digitaliseren.
Om de ambities uit de IBDS te realiseren, startte in 2022 het programma Realisatie IBDS. Inmiddels is er een interbestuurlijke Meerjarenaanpak gemaakt en ondersteunt het programma de partners met een praktijkgericht team.
Wat zijn de speerpunten?
Met de IBDS wil de overheid bereiken dat ze het volle potentieel van data gebruikt bij maatschappelijke opgaven. Zowel binnen als tussen verschillende domeinen. Op een ambitieuze manier die vertrouwen wekt.
Het programma zorgt ervoor dat het makkelijker wordt om binnen de overheid verantwoord met data te werken. Het gebruikt daarvoor use cases met maatschappelijke waarde. Dat vergt samenwerking en slim hergebruiken van dat wat er al is.
Hoe is de IBDS tot stand gekomen?
De IBDS is het resultaat van samenwerking tussen departementen, uitvoeringsorganisaties en koepels van gemeenten, provincies en waterschappen die allen het belang zagen van verantwoord data gebruik. Het meerjarige programma Realisatie IBDS zorgt voor de implementatie van de IBDS, onder verantwoordelijkheid van het ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties. Het Overheidsbreed Beleidsoverleg Digitale Overheid (OBDO) en het Interbestuurlijk Data Overleg (IDO) sturen het programma interbestuurlijk aan.
Hoe pakken we het aan?
Het programma werkt vanuit de praktijk, dat is wat de IBDS sterk maakt. Het programma bij ICTU jaagt de ontwikkelingen aan, vanuit verbinding en samenwerking, en door kennis en ervaringen met elkaar delen. Hiervoor brengt het programma over ketens heen partijen bij elkaar die samen werken aan een vraagstuk. Dat is nodig om als overheid écht goed met data te kunnen werken. Bij vraagstukken zoals het woningtekort of de energietransitie zitten de databronnen immers nooit bij één partij.
Het programma Realisatie IBDS kent 4 pijlers met verschillende projecten. Gericht op Wat Mag, Wat Kan, Wat Helpt en Wat Inspireert bij datagebruik. Hier noemen we er een paar die in het afgelopen jaar al tastbare resultaten opleverden.
Adviesfunctie verantwoord datagebruik
Zo heeft de Adviesfunctie verantwoord datagebruik de eerste adviezen gepubliceerd. En daaruit ook rode draden getrokken met eerste bevindingen. Overheden kunnen ook in 2023 datavraagstukken aanmelden. Experts van de Landsadvocaat (Pels Rijcken) en Verdonck, Klooster & Associates (VKA) helpen met onafhankelijk, gezaghebbend advies waarin zij een grondige afweging maken tussen wat (juridisch en ethisch) mag en (technisch) kan met data.
Datadialogen
Omdat maatschappij en techniek steeds in beweging zijn, vraagt verantwoord datagebruik om een permanente dialoog. Daarom krijgen dit jaar ook de Datadialogen vorm, waarin we gesprekken met politiek en samenleving faciliteren over wat wel of niet wenselijk is met datagebruik door de overheid.
Federatief Datastelsel
Daarnaast is het realisatieplan voor het Federatief Datastelsel vastgesteld en wordt de houtkoolschets opgenomen in de doelarchitectuur. Het Federatief Datastelsel wordt een doorontwikkeling van het huidige stelsel van basisregistraties en heeft als doel om via afspraken, standaarden en voorzieningen data beschikbaar te maken voor zo breed mogelijk gebruik. Het uitgangspunt daarbij is dat data bij de bron worden bewaard en opgevraagd. En dat een zorgvuldige omgang met beveiliging en privacy is gewaarborgd.
Datacatalogus en Interbestuurlijk kenniscentrum
Het project Datacatalogus zal het aanbod aan open en beschermde data ontsluiten, overzicht bieden en inzicht geven in de technische services om de data te kunnen gebruiken. Ook faciliteert het programma een interbestuurlijk kenniscentrum, dat kennis, kunde en netwerken verbindt en ontsluit.
Datavraagstukken in maatschappelijke opgaven
Soms zijn fundamentele veranderingen nodig zoals data bij de bron om te zorgen dat de overheid beter met data kan werken. Om dit goed aan te laten sluiten bij de praktijk en directe toegevoegde waarde te bieden, draagt het programma bij aan datavraagstukken in maatschappelijke opgaven zoals wonen en stikstof, en analyseert TNO verschillende casestudies.
Praktijkverhalen IBDS
Meedoen
Denk mee: word lid van Realisatie IBDS op Pleio
Vragen? Mail naar teamIBDS@ictu.nl.
