Data bij de bron is een belangrijk uitgangspunt voor de digitale transformatie van de Nederlandse overheid. Data hoort zo veel mogelijk op één logische plek te staan, bij de eigenaar van die gegevens.
‘Data bij de bron’ houdt in dat gegevens van burgers en bedrijven alleen in bronsystemen zoals de basisregistraties worden geregistreerd, en niet gekopieerd of verstuurd. Zo zorgen we ervoor dat de overheid altijd transparante en actuele gegevens gebruikt.
Relatie tot de werkagenda
De toepassing van Data bij de Bron draagt bij aan het verbeteren van de informatiehuishouding bij de overheid. Het tegengaan van kopieën door het gestandaardiseerd ontsluiten van databronnen leidt tot transparantie en dataminimalisatie. Dit vergemakkelijkt niet alleen het opvragen en achterhalen van informatie, maar geeft uiteindelijk ook de burger regie over zijn of haar gegevens.
Datakwaliteit, veiligheid en privacy
Data bij de bron leidt tot hogere datakwaliteit, meer veiligheid en betere bescherming van privacy:
- Geen fouten door onnodige kopieerslagen.
- Data op één plek is beter te beveiligen en biedt betere bescherming van privacy.
- Makkelijker data kunnen corrigeren, omdat het maar één keer hoeft te gebeuren.
- De overheid kan makkelijker inzicht geven in het gebruik van data (bijvoorbeeld om regie op gegevens mogelijk te maken).
- De totale hoeveelheid data binnen de overheid vermindert (dataminimalisatie).
Oplossing voor problemen
Anders gezegd, data bij de bron biedt een oplossing voor een aantal problemen:
- Data kan niet goed gedeeld of gebruikt worden zonder standaard waarmee dit gestructureerd en veilig kan gebeuren.
- Als data niet veilig gedeeld en gebruikt kan worden, moeten overheidsorganisaties volledige databases kopiëren en rondsturen.
- Dat is onveilig, want die databases kunnen in verkeerde handen komen.
- Bovendien is dat niet transparant: het is niet te achterhalen wie gebruik heeft gemaakt van de gegevens.
- Tot slot is dat risicovol: de data is niet actueel, de organisatie gebruikt dus verouderde gegevens in belangrijke processen.
Snel en veilig
Overheden maken gebruik van de gegevens uit de bronsystemen door middel van API’s (Application Programming Interfaces). Deze koppelingen zorgen voor de overdracht van gegevens van het ene systeem naar het andere systeem. Dat moet natuurlijk snel en veilig gebeuren.
Dát is in de basis waar het actieplan Data bij de Bron aan werkt: het vaststellen van standaarden voor deze technieken en de kennis hierover breed beschikbaar stellen. Op deze manier kunnen overheden sneller en flexibeler gegevens ontsluiten én uitwisselen. Voor de realisatie van deze doelen werkt Data bij de Bron met twee communities:
- Kennisplatform API’s – een community voor kennisdeling over uitkomsten van onderzoeken en proeven, die werkt aan standaarden en best practices voor technische interoperabiliteit.
- Developer.overheid.nl – een platform voor developers die voor of met de overheid ontwikkelen, en tools aanbiedt om kwalitatieve API’s volgens standaarden te bouwen en te delen.
Bewustwording
Voor verdere digitalisering is Data bij de Bron een randvoorwaarde. Denk aan regie op gegevens, maar ook aan het federatief datastelsel. Werken aan Data bij de Bron vraagt vooral bij management en bestuur om bewustzijn van nut en noodzaak. Het programma voorziet daarom in het opleveren van verschillende communicatiemiddelen die bijdragen aan de bewustwording, zoals video-interviews met ervaringsdeskundigen, demo’s en presentaties voor relevante organisaties.
