Op verzoek van de Directie Informatiesamenleving en Overheid (ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties) organiseerde Stichting Lezen & Schrijven op 23 april 2018 in Buurthuis de Mussen in Den Haag een bijeenkomst voor staatssecretaris Raymond Knops en zijn medewerkers rondom het thema digitale inclusie.
Marja van Bijsterveldt (voorzitter Raad van Toezicht, Stichting Lezen & Schrijven) opende de bijeenkomst met een warm welkom voor alle aanwezigen en een pleidooi om samen te werken aan een inclusieve samenleving, ook op digitaal vlak.
Uitdagingen laaggeletterde digibeten
Het doel van de bijeenkomst was om een beter beeld te krijgen van de uitdagingen waar laaggeletterde digibeten dagelijks mee te maken hebben en praktijkvoorbeelden te delen. Bij deze sessie waren ook Taalambassadeurs (voormalig laaggeletterden) van Lezen & Schrijven en vertegenwoordigers van verschillende bedrijven en (overheids)organisaties aanwezig.
Taalambassadeurs
De bijeenkomst was opgedeeld in drie gespreksronden. In de eerste ronde stonden de Taalambassadeurs centraal: waar lopen ze dagelijks tegenaan? De Taalambassadeurs constateerden dat er steeds meer met de computer geregeld moet worden, van het overmaken van geld tot het maken van een afspraak bij de huisarts. Ze missen het persoonlijke contact en de één op één uitleg, want zelfs aan de telefoon worden ze geconfronteerd met ingewikkelde keuzemenu’s.
Angst om fouten te maken
Eén van de grootste problemen waar laaggeletterden mee worstelen is de angst om fouten te maken die niet meer hersteld kunnen worden. Zij hebben de laatste jaren veel hulplijnen zien verdwijnen, waardoor ze vaak afhankelijk zijn van familie, buren of vrienden als er iets online geregeld moet worden. Laaggeletterden zouden bij het invullen van online formulieren graag tussentijds het ingevulde kunnen opslaan en minder tijdsdruk willen ervaren.
Voorbeelden bedrijven en overheidinstanties
In de tweede gespreksronde werden goede voorbeelden aangedragen door bedrijven en overheidsinstanties. Schoonmaakbedrijf Asito biedt bijvoorbeeld al cursussen basisvaardigheden aan voor zijn medewerkers. Stadsring 51 heeft de financiële dienstverlening aangepast mede door meer persoonlijk contact en het bespreekbaar maken van wat er niet lukt. Daarnaast gaat het bedrijf aan de hand van ‘praatplaten’ dingen gemakkelijker uitleggen. Verzekeringsmaatschappij Achmea heeft de afgelopen jaren alle brieven en polissen duidelijker gemaakt zodat ze goed leesbaar zijn op basisniveau.
De Amfors Groep (sociale werkvoorziening) kwam erachter dat 1 op de 3 medewerkers bij de sociale werkvoorziening een taalprobleem had. Daarom zijn alle leidinggevenden nu getraind om hier extra op te letten en hun medewerkers hier goed bij te begeleiden. De Belastingdienst werkt tegenwoordig samen met andere organisaties om laaggeletterden beter te kunnen helpen, bijvoorbeeld door in bibliotheken spreekuren te organiseren. De Gemeente Amsterdam geeft aan dat laaggeletterden behoefte hebben aan een veilige oefenomgeving om te kunnen oefenen met het online invullen van belangrijke formulieren (toeslagen, belastingen, enz.).
Inzichten en adviezen
Bij aanvang van de derde ronde wees Mariëtte Hamer (voorzitter SER en lid RvT St. Lezen & Schrijven) op het belang van een goede taalbeheersing om te kunnen functioneren in een arbeidsmarkt die in toenemende mate digitaler en technologisch gedreven is. Het gesprek dat volgde bracht een aantal inzichten en adviezen aan het licht, ook voor de staatssecretaris die aandachtig toehoorder en actief deelnemer was tijdens de bijeenkomst.
- Er ligt een maatschappelijke opgave om ervoor te zorgen dat iedereen mee kan blijven doen in de digitale samenleving. Daarom moeten we hulp bieden aan mensen die moeite hebben met deze ontwikkelingen omdat ze onvoldoende taalvaardig zijn.
- Er zijn verschillende manieren waarop bedrijven en organisaties in hun (interne en externe) communicatie en dienstverlening, maar ook in eigen personeelsbeleid zich kunnen inzetten om laaggeletterde digibeten tegemoet te komen.
- Het trainen van de eigen leidinggevenden en professionals is in veel gevallen een belangrijke stap om bewustwording te realiseren van de problematiek.
- Bij het verbeteren van digitale vaardigheden is het belangrijk om ook aan de taalvaardigheid te werken. Bij het aanbieden van ondersteuning of materialen voor laaggeletterde digibeten is het belangrijk om aan te sluiten bij hun behoeften en taalniveau.
- Taalambassadeurs spelen een belangrijke rol om het probleem bespreekbaar te maken en het onderwerp uit de taboesfeer te halen.
Meer informatie
Meer informatie over digitale vaardigheden en laaggeletterdheid leest u op de website van Stichting Lezen & Schrijven. Daar vindt u ook een factsheet met feiten en cijfers over laaggeletterdheid in Nederland.
Bron: verslag van Stichting Lezen & Schrijven
